Instalacja fotowoltaiczna z dofinansowaniem

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie ekologicznymi źródłami energii, które w skuteczny sposób podnoszą standard energetyczny domu i pozwalają ograniczyć wydatki eksploatacyjne. Duże możliwości w tym zakresie daje instalacja fotowoltaiczna, przetwarzająca energię słoneczną na elektryczną. Można dzięki niej wytworzyć darmowy prąd, który posłuży do zasilania urządzeń domowych, a także do ogrzewania. Z pewnością warto rozważyć montaż paneli fotowoltaicznych w domu jednorodzinnym, tym bardziej że można skorzystać z dofinansowania w ramach programu „Mój Prąd”, dzięki czemu inwestycja zwróci się jeszcze szybciej.

Instalacja fotowoltaiczna to bezobsługowy system urządzeń, dzięki którym można pozyskiwać promieniowanie słoneczne i przetwarzać na energię elektryczną przy wykorzystaniu zjawiska fotowoltaicznego. Promienie słoneczne docierają do paneli i powodują w nich ruch elektronów, w wyniku czego powstaje prąd stały. Następnie jest on przesyłany do falownika, który przetwarza go na prąd zmienny, odpowiedni do zasilania domowych urządzeń elektrycznych. Moc systemu powinna być dobrana do rocznego zużycia prądu przez dane gospodarstwo domowe.

Panele fotowoltaiczne pracują przez cały rok, niezależnie od warunków pogodowych, jednak więcej energii produkują latem ze względu na większą ilość światła słonecznego. W okresie zimowym produkcja energii jest mniejsza, wówczas niedobory można uzupełniać, pobierając wyprodukowane latem nadwyżki. W zależności od systemu, w jakim działa instalacja, są one magazynowane w sieci publicznej lub w akumulatorach.

Instalacja fotowoltaiczna typu „on grid” to instalacja podłączona do publicznej sieci energetycznej, umożliwiająca współpracę i oddawanie do sieci nadwyżek wyprodukowanej energii.

Instalacja fotowoltaiczna typu „off grid” to instalacja autonomiczna, która wytwarza energię wyłącznie na potrzeby sieci domowej. Brak możliwości przekazywania nadwyżek do sieci publicznej wymaga zamontowania akumulatora, aby móc w nim gromadzić rezerwy energii, która zostanie wykorzystana w późniejszym czasie.

Nadwyżki energii wyprodukowanej w czasie optymalnego nasłonecznienia mogą być magazynowane w sieci energetycznej i odbierane w okresach niższej produkcji. Net-metering to system rozliczania się właściciela mikroinstalacji fotowoltaicznej (prosumenta, czyli konsumenta energii elektrycznej, który produkuje ją na własne potrzeby) z publicznym dostawcą energii elektrycznej z wykorzystaniem mechanizmu opustów, opierającym się na bezgotówkowym rozliczaniu nadwyżek wytworzonej energii elektrycznej. Rozliczanie energii elektrycznej wyprodukowanej i oddanej przez prosumenta do sieci z ilością energii pobranej z sieci odbywa się w cyklu rocznym, w stosunku 1:0,8 przy instalacjach o mocy 2 do 10 kW lub 1:0,7 przy instalacjach powyżej 10 kW. Oznacza to, że prosument odzyskuje odpowiednio 80% lub 70% zmagazynowanych w sieci nadwyżek. System rozliczeń w systemie net-meteringu przeznaczony jest dla prosumentów, których mikroinstalacja fotowoltaiczna została zgłoszona i poprawnie przyłączona do sieci do dnia 31 marca 2022 r. Będą mogli z niego korzystać przez okres kolejnych 15 lat.

Z dniem 1 kwietnia 2022 r. wprowadzono nowy system rozliczeń, tzw. net-billing. To rozwiązanie polegające na wartościowym rozliczaniu nadwyżki energii wyprodukowanej przez prosumenta w oparciu o wartość energii ustaloną docelowo wg ceny giełdowej z Rynku Dnia Następnego (RDN). Wytworzoną nadwyżkę energii prosument sprzedaje do sieci, a w chwili niedoboru (mniejszej produkcji) może ją odkupić od dystrybutora po cenach zgodnych z taryfą sprzedawcy. System net-billingu obowiązuje nowych prosumentów, którzy złożą wniosek o przyłączenie do sieci od 1 kwietnia 2022 r.

Głównym elementem instalacji są panele fotowoltaiczne składające się z wielu, połączonych ze sobą ogniw. Każde ogniwo zbudowane jest z krzemu w postaci krystalicznej, który umożliwia generowanie prądu pod wpływem promieni słonecznych. Ogniwa mogą być wykonane z dużego monokryształu krzemu lub z krzemu polikrystalicznego i w zależności od tego można wyróżnić panele monokrystaliczne i polikrystaliczne.

Bardzo ważnym elementem całej instalacji jest inwerter, czyli falownik, przekształca on wytworzony przez panele prąd o napięciu stałym na prąd zmienny, odpowiedni do zasilania domowych urządzeń. Dobór mocy falownika powinien być odpowiednio dostosowany do mocy paneli, co zapewni wysoką wydajność instalacji fotowoltaicznej. Wybór typu falownika uzależniony jest od decyzji i koncepcji inwestora, czy instalacja fotowoltaiczna ma działać jako instalacja „off grid”, czy też „on grid”.

W zależności od typu instalacji i sposobu wykorzystania oraz magazynowania energii można zastosować:

• inwerter sieciowy (instalacja „on grid”) - przystosowany do przesyłania nadwyżek wyprodukowanej energii do sieci publicznej; inwerter sieciowy posiada wbudowany licznik dwukierunkowy do monitorowania i rozliczania ilości przesyłanej i pobieranej energii,
• inwerter wyspowy (instalacja „off grid”) – jest przystosowany do zasilania domowych urządzeń, ale nie jest zsynchronizowany z siecią elektroenergetyczną i wytworzona energia nie może być do niej przesyłana; niezbędnym elementem takiej autonomicznej instalacji jest akumulator, aby móc w nim gromadzić nadwyżki energii,
• inwerter hybrydowy – może współpracować z siecią elektroenergetyczną, ale może także tworzyć z akumulatorem instalację autonomiczną i w sytuacji braku prądu z sieci samodzielnie zasilać urządzenia w domu.

Pozostałe elementy instalacji fotowoltaicznej to w zależności od typu instalacji licznik zużycia i produkcji energii elektrycznej, akumulator do magazynowania nadwyżek oraz odpowiednie przewody fotowoltaiczne, odporne na promieniowanie UV i zmienne warunki atmosferyczne.

Przy wyborze należy uwzględnić różne czynniki m.in.: koszt, wielkość powierzchni przeznaczonej do zagospodarowania pod panele, ekspozycję paneli i rozkładanie się światła słonecznego w różnych porach dnia oraz roku, kierunek padania światła, ewentualne zacienienia, zabrudzenia, a także dostęp powietrza, niezbędnego do wentylowania systemu.

Krzem wykorzystywany do produkcji ogniw fotowoltaicznych może w nich występować w postaci monokryształu lub polikryształu, co wiąże się z różną wydajnością paneli monokrystalicznych i polikrystalicznych.

Panele monokrystaliczne wyróżniają się większą wydajnością, co ma istotne znaczenie w sytuacji, gdy powierzchnia pod instalację jest ograniczona. System składający się z paneli monokrystalicznych wytwarza prąd z energii naturalnej zarówno podczas słonecznych, jak i bardziej pochmurnych dni.

Panele polikrystaliczne są tańsze, jednak wykazują się mniejszą wydajnością, dlatego, aby zaspokoić zapotrzebowanie domu na energię, konieczne jest zastosowanie większej liczby paneli, a więc Inwestor musi dysponować większą powierzchnią, na której mogą zostać zamontowane.

Aby instalacja fotowoltaiczna działała w efektywny sposób należy zadbać o odpowiednie nasłonecznienie paneli, dlatego najczęściej montuje się je na południowej połaci dachu. Dla wydajności systemu bardzo ważne jest, aby wszystkie ogniwa były usytuowanie pod odpowiednim kątem nachylenia. W przypadku dachu płaskiego konieczne jest zastosowanie dodatkowej konstrukcji, która zapewni optymalny kąt padania promieni słonecznych. Panele fotowoltaiczne można także zamontować np., na znajdującym się w pobliżu domu garażu czy też na gruncie, stosując odpowiednie wysięgniki.

System fotowoltaiki jest ekologicznym, czystym źródłem energii, która wytwarzana jest bez emisji zanieczyszczeń. Jest to energia bezpłatna, pozyskiwana ze słońca, a więc dostępna w każdym miejscu kuli ziemskiej. Instalacja daje właścicielowi możliwość uniezależnienia się od komercyjnych dostawców energii i wprowadzanych przez nich podwyżek. System działa bezobsługowo, panele wykazują wysoką wytrzymałość mechaniczną i nie wymagają skomplikowanej konserwacji.

Uruchomiony w 2019 r. program „Mój Prąd” jest realizowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jego celem jest wspieranie inwestycji w odnawialne źródła energii i promowanie samowystarczalności energetycznej oraz ekologicznych rozwiązań w gospodarstwach domowych. 
Program cieszy się dużym zainteresowaniem i doczekał się już kilku edycji. 

2 września 2024 r. ruszy nabór wniosków do najnowszej edycji programu „Mój Prąd 6.0”, która podobnie jak poprzednie, skierowana jest do osób fizycznych, wytwarzających energię elektryczną na własne potrzeby. Nabór będzie prowadzony do 20 grudnia 2024 r. lub do wyczerpania środków. Dotację można uzyskać wyłącznie na projekty zakończone i podłączone do sieci OSD, a magazyny energii elektrycznej zgłoszone do operatora sieci dystrybucyjnej. Wymagane jest podpisanie kompleksowej umowy z Operatorem Sieci Dystrybucyjnej, która określa zasady wprowadzania do sieci wyprodukowanej energii. W ramach szóstej edycji programu dotacja będzie przysługiwać na koszty kwalifikowane poniesione w okresie od 1 stycznia 2021 r.  Wysokość dotacji może pokryć do 50% kosztów kwalifikowanych.

Warunki najnowszej odsłony programu zostały nieco zmodyfikowane. 

Dofinansowaniu podlegają:

• mikroinstalacje fotowoltaiczne PV,
• mikroinstaacje fotowoltaiczne PV + element dodatkowy,
• magazyny energii,
• magazyny ciepła.  

Z dofinansowania wyłączono:

• pompy ciepła,
• kolektory słoneczne,
• systemy zarządzania energią w budynku.

      
W trwającej edycji programu kwota dotacji jest zróżnicowana i zależy od zakresu inwestycji oraz daty przyłączenia mikroinstalacji do sieci. Korzystając ze wszystkich elementów programu, prosument może maksymalnie otrzymać 28 000 zł. 

Prosumenci, którzy zgłoszą instalację do przyłączenia do 31 lipca 2024 r., będą mogli uzyskać dofinansowanie bez obowiązku montażu magazynu energii. Z kolei montaż magazynu energii będzie obligatoryjny w przypadku dofinansowania mikroinstalacji zgłoszonych do przyłączenia od 1 sierpnia 2024 r. 

Warunkiem koniecznym do uzyskania dotacji jest także rozliczanie w systemie net – billingu.

W najnowszej odsłonie programu „Mój Prd 6.0” zwiększono także maksymalną moc mikroinstalacji podlegającej dofinansowaniu z 10 do 20 kW.
Określono również maksymalną moc wszystkich dotowanych instalacji OZE posiadanych przez prosumenta (wraz z mikroinstalacją fotowoltaiczną i magazynem energii) i jej poziom nie może przekroczyć 50 kW. 

Istotną zmianą jest również ta, dotycząca zmiany sposobu rozliczeń w ramach systemu net- biling. Prosument będzie mógł zdecydować, czy wybiera godzinowe, czy miesięczne rozliczanie cen wyprodukowanej energii.

Zakres dopłat wygląda następująco:

Mikroinstalacje fotowoltaiczne: 

• do 6 tys. do mikroinstalacji bez dodatkowych urządzeń (tylko dla instalacji zgłoszonych do przyłączenia do sieci elektroenergetycznej do 31 lipca 2024 r.),
• do 7 tys. zł na mikroinstalację fotowoltaiczną w połączeniu z magazynem energii/magazynem ciepła (+ dofinansowanie do elementu dodatkowego).

Magazyny energii:

• do 16 tys. zł na magazyn energii,
• pojemność magazynu energii zgłoszonego do dofinansowania powinna wynosić minimum 2 kWh przy minimalnej mocy zainstalowanej instalacji PV określonej w programie (tj. 2 kW).

Magazyny ciepła:

• do 5 tys. zł do magazynów energii ciepła,
• pojemność magazynu ciepła zgłoszonego do dofinansowania nie może być mniejsza niż 20 dm3.

Dofinansowanie w ramach programu „Mój Prąd 6.0” można, jak w poprzednich edycjach, połączyć z tzw. ulgą termomodernizacyjną i odliczyć poniesione wydatki związane z montażem instalacji fotowoltaicznej od dochodu, przy czym odliczeniu podlegają koszty pomniejszone o uzyskaną dotację. Ulga przysługuje podatnikowi, będącemu właścicielem lub współwłaścicielem mieszkalnego budynku jednorodzinnego, który został oddany do użytkowania, a więc także nowo wybudowanego budynku, którego budowa została formalnie zakończona. Jeżeli wydatki związane z zakupem i montażem instalacji zostaną poniesione przed odbiorem budynku do użytkowania, nie zostaną zakwalifikowane do odliczenia w ramach ulgi termomodernizacyjnej. 
Kwota odliczenia nie może przekroczyć 53 000 zł w odniesieniu do wszystkich przedsięwzięć realizowanych w budynkach, których podatnik jest właścicielem lub współwłaścicielem.

Czytaj również: Dotacje dla budujących lub remontujących dom