Dotacje dla budujących lub remontujących dom - 2024

Rozpoczynając budowę własnego domu, musimy szczegółowo określić budżet. Najpopularniejsze źródło finansowania budowy domu to środki własne + kredyt hipoteczny. Jeżeli planujemy w domu zastosować energooszczędne instalacje, mamy także możliwość skorzystać z różnych form dofinansowania. Rodzaj i wysokość dotacji uzależnione są od projektu, czasu budowy domu oraz niejednokrotnie gminy, na której dom powstaje. Część dostępnych dotacji ma charakter ogólnopolski, wiele natomiast dotyczy tylko i wyłącznie mieszkańców określonych gmin. Aby być na bieżąco ze wszystkimi zmianami, najlepiej monitorować stronę internetową gminy, na której terenie planujemy budowę oraz stronę NFOŚiGW (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). Trzeba również wziąć pod uwagę fakt, że mimo iż dotacje są bezzwrotne, to zazwyczaj wypłacane są dopiero po zakończeniu inwestycji – należy zatem zapewnić środki na pokrycie inwestycji.

Inwestorzy coraz częściej decydują się na zastosowanie w nowo budowanych domach dodatkowych systemów, sprzyjających energooszczędności. W dobie rosnących kosztów energii i coraz większej świadomości ekologicznej, instalacje takie jak wentylacja mechaniczna z rekuperacją, pompa ciepła czy panele fotowoltaiczne cieszą się coraz większą popularnością. Inwestycja w te systemy przynosi długoterminowe korzyści, zarówno finansowe, jak i środowiskowe, zwiększa także atrakcyjność i wartość nieruchomości na rynku.

Inwestorzy mogą skorzystać z różnych dotacji, by uzyskać wsparcie w finansowaniu przedsięwzięć zwiększających efektywność energetyczną budynków. Założenia głównych programów prezentujemy w tym artykule, warto zaznaczyć, że podane wymagania mogą się zmieniać, zaleca się więc sprawdzanie aktualnych informacji bezpośrednio na stronach poszczególnych programów lub w odpowiednich instytucjach.

Program ruszył 30 sierpnia 2019 roku i będzie realizowany w latach 2019-2025. Cieszy się dużą popularnością i doczekał się już kilku edycji, a także sukcesywnego rozszerzenia zakresu dotacji. W jednej z odsłon programu wprowadzona została także zasada, zgodnie z którą każdy beneficjent został zobowiązany do niezwłocznego umieszczenia w widocznym miejscu informacji wraz z odpowiednimi logotypami, że jest to „inwestycja proekologiczna wsparta w Programie Mój Prąd”.

Istotne zmiany dla prosumentów wprowadzono w IV edycji. Wystartowała ona 15 kwietnia 2022 r. i podobnie jak poprzednie skierowana była do osób fizycznych, wytwarzających prąd na własne potrzeby, które zawarły kompleksową umowę regulującą kwestie związane z wprowadzaniem do sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji.

Warunki programu zostały nieco zmodyfikowane, a wsparcie rozszerzone o dodatkowe produkty. Nabór wniosków w ramach czwartej edycji trwał do 31 marca 2023 r., a dotacja przysługiwała na koszty, które zostały poniesione od 1 lutego 2020 r. Kwota dofinansowania nie mogła przekroczyć 50 % kosztów kwalifikowanych.  Głównym celem programu było zwiększenie produkcji energii z mikroinstalacji fotowoltaicznych, wzrost autokonsumpcji wytworzonej energii poprzez jej magazynowanie oraz zwiększenie efektowności zarządzania energią. 

Ważną zmianą dla prosumentów, którą wprowadzono z dniem 1 kwietnia 2022 r., była zmiana zasady rozliczeń. Obowiązujący do 31 marca 2022 r. system „net-meteringu” zastąpiono systemem „net-billingu”. Osobom, które do 31 marca 2022 roku zostały prosumentami i złożyły poprawne zgłoszenie do OSD o przyłączenie mikroinstalacji do sieci, zapewniono możliwość pozostania w systemie „net-meteringu” przez kolejne 15 lat. Jednak jeżeli chciałyby skorzystać z dofinansowania w ramach programu Mój Prąd 4.0, musiały przejść na nowy system rozliczeń „net-billingu”. Warto zaznaczyć, że po przejściu na „net-billing” nie przewidziano możliwości powrotu do poprzedniego systemu rozliczeń.

„Net-metering” - to metoda rozliczania się właściciela instalacji fotowoltaicznej z publicznym dostawcą energii elektrycznej, wykorzystująca mechanizm opustów. Nadwyżkę energii wytworzonej z paneli fotowoltaicznych prosument wprowadza do sieci i może ją odebrać w późniejszym czasie. Przy instalacjach o mocy do 10 kW bilansowanie odbywa się w stosunku 1 : 0,8, a przy instalacjach o mocy powyżej 10 kW w stosunku 1 : 0,7. Oznacza to, że prosument odzyskuje odpowiednio 80% lub 70% zmagazynowanych w sieci nadwyżek.

„Net-billing” - to nowy system rozliczeń, w którym wytworzoną nadwyżkę energii prosument sprzedaje do sieci, a w chwili niedoboru (mniejszej produkcji) może ją odkupić od dystrybutora po cenach rynkowych. Rozwiązanie opiera się na wartościowym rozliczeniu energii przez prosumenta, energia oddawana do sieci i energia pobierana do sieci są mierzone osobno i mają różne ceny.

Nabór do piątej edycji programu "Mój Prąd” prowadzony był od 22 kwietnia do 22 grudnia 2023 r. Zakres dofinansowania został rozszerzony i obejmował także pompy ciepła i kolektory słoneczne do podgrzewania ciepłej wody oraz dodatkowe elementy, takie jak magazyny energii, magazyny ciepła oraz domowe systemy zarządzania energią. Warunkiem ubiegania się o dotację było ukończenie danego przedsięwzięcia, czyli zamontowanie wszystkich urządzeń, zgłoszenie i podłączenie do sieci OSD. Wymaganym było również podpisanie kompleksowej umowy z Operatorem Sieci Dystrybucyjnej i określenie zasad wprowadzania do sieci wyprodukowanej energii. Po uzyskaniu dotacji beneficjent zobowiązany był umieścić w widocznym miejscu tabliczkę informacyjną „Mój Prąd”. Ta dotacja przysługiwała na koszty, które zostały poniesione od 1 lutego 2020 r., kwota dofinansowania nie mogła przekroczyć 50 % kosztów kwalifikowanych, przy czym maksymalnie korzystając ze wszystkich elementów programu można było uzyskać 58 000 zł.

Celem szóstej edycji programu – „Mój Prąd 6.0” jest dalsze wspieranie inwestycji w odnawialne źródła energii i promowanie samowystarczalności energetycznej oraz ekologicznych rozwiązań w gospodarstwach domowych. 

Nabór wniosków do najnowszej edycji ruszy 2 września 2024 r. i będzie prowadzony do 20 grudnia 2024 r. lub do wyczerpania środków, a prosumenci będą mogli otrzymać dofinansowanie na mikroinstalację fotowoltaiczną, magazyn energii oraz magazyn ciepła. 

Okres kwalifikalności kosztów liczony jest od 1 stycznia 2021 r.

W najnowszej edycji dofinansowaniem nie zostały objęte: pompy ciepła, kolektory słonecznych oraz systemy zarządzania energią w budynku (HEMS/EMS). Nie przewidziano także możliwości dofinansowania dla prosumentów, którzy chcą jedynie zwiększyć wielkość istniejącej już mikroinstalacji.

Maksymalna kwota dofinansowania, jaką prosument może uzyskać, inwestując w fotowoltaikę, magazyn energii i magazyn ciepła to 28 tys. zł, pokrywając do 50% kosztów kwalifikowanych.

Maksymalna moc wszystkich dotowanych instalacji OZE posiadanych przez prosumenta, wraz z mikroinstalacją fotowoltaiczną i magazynem energii, nie może przekroczyć 50 kW. 

Istotną zmianą w najnowszej edycji programu jest również ta, dotycząca zmiany sposobu rozliczeń w ramach systemu net- billing. Prosument będzie mógł zdecydować, czy wybiera godzinowe, czy miesięczne rozliczanie cen wyprodukowanej energii.

W szóstej edycji programu zwiększono maksymalną moc mikroinstalacji podlegającej dofinansowaniu z 10 do 20 kW. 

Wszystkie instalacje fotowoltaiczne muszą być podłączone do sieci elektroenergetycznej, a magazyny energii elektrycznej zgłoszone do operatora sieci dystrybucyjnej.
Prosumenci, którzy zgłoszą instalację do przyłączenia do 31 lipca 2024 r., będą mogli uzyskać dofinansowanie bez obowiązku montażu magazynu energii. Montaż magazynu energii będzie obligatoryjny w przypadku dofinansowania mikroinstalacji zgłoszonych do przyłączenia od 1 sierpnia 2024 r.

Budżet przeznaczony na program „Mój Prąd 6.0” wynosi 400 mln zł.

Z dopłat mogą skorzystać wszyscy prosumenci, będący właścicielami lub współwłaścicielami nieruchomości, na których zainstalowane są systemy i  którzy wydatki na mikroinstalację ponieśli po 1 stycznia 2021 r. oraz przyłączyli ją do sieci w systemie net – billingu. Dofinansowanie pokrywa do 50% kosztów kwalifikowanych.

Jeżeli mikroinstalacja była przyłączona w systemie net – meteringu, wówczas, aby uzyskać dofinansowanie do urządzeń dodatkowych, takich jak magazyn energii lub magazyn ciepła, wymagana jest zmiana systemu rozliczeń na net-billing. 

W przypadku mikroinstalacji zgłoszonych do przyłączenia do sieci od 1 sierpnia 2024 r. montaż magazynu energii, jako urządzenia dodatkowego, jest obowiązkowy. 

Dofinansowanie do mikroinstalacji zgłoszonych do przyłączenia do 31 lipca 2024 r. można uzyskać bez konieczności montażu magazynu energii.

W ramach programu dofinansowaniem objęte są: 

• mikroinstalacje fotowoltaiczne PV,
• mikroinstaacje fotowoltaiczne PV + element dodatkowy,
• magazyny energii,
• magazyny ciepła.

Z dofinansowania wyłączono:

• pompy ciepła,
• kolektory słoneczne,
• systemy zarządzania energią w budynku.

W programie "Mój Prąd 6.0" dofinansowanie obejmuje następujące maksymalne kwoty:

Mikroinstalacje fotowoltaiczne 

• do 6 tys. do mikroinstalacji bez dodatkowych urządzeń (tylko dla instalacji zgłoszonych do przyłączenia do sieci elektroenergetycznej do 31 lipca 2024 r.),
• do 7 tys. zł na mikroinstalację fotowoltaiczną w połączeniu z magazynem energii/magazynem ciepła (+ dofinansowanie do elementu dodatkowego),
• dofinansowanie do instalacji o mocy od 2 kW do 20 kW zgłoszonych do przyłączenia od 1 sierpnia 2024 r. mogą uzyskać wyłącznie ci prosumenci, którzy jednocześnie zamontowali magazyn energii lub/i magazyn ciepła,
• do dofinansowania można zgłaszać różne urządzenia, kwalifikujące się do mikroinstalacji fotowoltaicznej, w tym również pokrycia dachowe z funkcją fotowoltaiki, wiaty i carpoty z ogniwami PV, zestawy balkonowe fotowoltaiczne, markizy skladające się z paneli PV,
• wszystkie instalacje zgłoszone do dofinansowania muszą być podłączone do sieci elektroenergetycznej.
   

Magazyny energii 

• do 16 tys. zł na magazyn energii,
• pojemność magazynu energii zgłoszonego do dofinansowania powinna wynosić minimum 2 kWh przy minimalnej mocy zainstalowanej instalacji PV określonej w programie (tj. 2 kW),
• dobór parametrów magazynu energii elektrycznej powinien uwzględniać moc zainstalowanej instalacji PV oraz możliwości wykorzystania zmagazynowanej energii na potrzeby własne,
• magazyny energii są obowiązkowe dla instalacji przyłączonych od 1 sierpnia 2024., 
• moc wszystkich instalacji odnawialnych źródeł energii, które posada prosument, wraz z mikroinstalacją fotowoltaiczną i magazynem energii, nie może przekroczyć łącznie 50 kW, 
• w ramach dotacji Mój Prąd 6.0 można otrzymać dofinansowanie do magazynu energii, który będzie urządzeniem uzupełniającym podłączoną już wcześniej mikroinstalację, jednak pod warunkiem przejścia na rozliczenie w systemie net – billingu.

      
Magazyny ciepła

• do 5 tys. zł do magazynów energii ciepła,
• pojemność magazynu ciepła zgłoszonego do dofinansowania nie może być mniejsza niż 20 dm3,
• magazynami ciepła podlegającymi dofinansowaniu są  m.in. zasobniki ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) zasilane przez pompę ciepła lub kotły elektryczne, zasobniki c.w.u. z grzałką elektryczną; bufory ciepła zasilane przez pompy ciepła lub kocioł elektryczny; bufory ciepła z grzałką elektryczną; bufory ciepła z wraz z zasobnikiem c.w.u. stanowiące jedno kompletne urządzenie; pompy ciepła do c.w.u. typu powietrze-woda wraz z zasobnikiem c.w.u.; pompy ciepła do c.w.u. ze zintegrowanym zasobnikiem. 

Dofinansowanie w ramach programu "Mój Prąd 6.0" można, tak jak w poprzednich edycjach, połączyć z tzw. ulgą termomodernizacyjną i odliczyć poniesione wydatki od dochodu, przy czym odliczeniu podlegają koszty pomniejszone o uzyskaną dotację. Wysokość ulgi termomodernizacyjnej jest uzależniona od zakresu inwestycji. Sama dotacja jest zwolniona z podatku PIT, czyli beneficjent otrzymuje całą kwotę dofinansowania. Z ulgi termomodernizacyjnej może skorzystać właściciel lub współwłaściciel jednorodzinnego budynku mieszkalnego. Z ulgi można skorzystać także na nowy budynek, ale musi być on oddany do użytkowania (nie może być w trakcie budowy). Górny limit odliczeń to 53 000 zł na jednego właściciela.

To program rządowy przygotowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który ruszył w pierwszej połowie 2022 r. Nabór wniosków prowadzony jest w trybie ciągłym od 29 kwietnia 2022 r. do 31 grudnia 2026 r. lub do wyczerpania środków. Celem jest dofinansowanie do zakupu i montażu pomp ciepła w nowych domach jednorodzinnych. Program jest kolejną zachętą do stosowania w domach ekologicznych źródeł ogrzewania – w tym przypadku jest to wsparcie energetyki prosumenckiej z zastosowaniem pomp ciepła, spełniających określone normy efektywności - zarówno powietrznych, gruntowych, jak i wodnych.

Budżet na realizację programu "Moje Ciepło" wynosi do 600 ml zł

„Moje Ciepło” ma uzupełniać program „Czyste Powietrze”.

Beneficjentami programu „Moje Ciepło” mogą być osoby fizyczne, będące właścicielami lub współwłaścicielami nowych, jednorodzinnych budynków mieszkalnych (wolno stojących, w zabudowie szeregowej, bliźniaczej lub grupowej), w których dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych lub jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o pow. całkowitej nieprzekraczającej 20% jego powierzchni.

W programie nie przewiduje się wsparcia dla tych domów, w których docelowym źródłem ciepła jest źródło ciepła na paliwo stałe.

Nowy budynek mieszkalny rozumiany jest w tym programie jako budynek, w przypadku którego na dzień składania wniosku o dofinansowanie pompy ciepła:

• nie złożono zawiadomienia o zakończeniu budowy lub nie złożono wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane,
• lub złożono zawiadomienie o zakończeniu budowy budynku mieszkalnego jednorodzinnego nie wcześniej niż 1 stycznia 2021 r. lub złożono wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie wcześniej niż 1 stycznia 2021 r.

Warunkiem niezbędnym do otrzymania dofinansowania jest uzyskanie podwyższonego standardu energetycznego budynku, czyli maksymalnej wartości wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP) na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Od 2023 r. wskaźnik EP może wynieść maksymalnie 55 [kWh/(m2*rok)].

• inwestycja w pompę ciepła musi być ukończona przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie, które jest dostępne wyłącznie w formie refundacji po zakupie, montażu i uruchomieniu nowej pompy ciepła,
• zakupiona i zamontowana pompa ciepła musi spełniać minimalne wymagania określone w warunkach programu,
• pompa ciepła musi być nowa i wyprodukowana w ciągu maksymalnie 24 miesięcy przed montażem,
• pompa ciepła powinna współpracować z wodnym ogrzewaniem niskotemperaturowym o temperaturze zasilania wody grzewczej ≤ 35°C, co spełniają systemy ogrzewania płaszczyznowego, w tym ogrzewanie podłogowe.

Wdrożenie programu ma przyczynić się do ograniczenia stosowania nieefektywnych źródeł ciepła, wykorzystujących paliwa kopalne oraz zwiększenia udziału Odnawialnych Źródeł Energii w całościowym zużyciu energii.

Z programu można zrefundować koszty związane z:

• nabyciem i montażem nowej pompy ciepła, wykorzystywanej do ogrzewania lub ogrzewania i ciepłej wody użytkowej w nowych budynkach mieszkalnych jednorodzinnych spełniających najwyższe normy. 
• opracowaniem niezbędnej dokumentacji (maks. 5%),
• transportem niezbędnych elementów.

Refundacji podlegają koszty kwalifikowane poniesione od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2026 roku. Przy czym w okresie kwalifikowalności kosztów wymagane jest rozpoczęcie przedsięwzięcia, czyli data opłacenia pierwszej FV oraz zakończenie rozumiane jako zamontowanie i uruchomienie pompy ciepła wraz z niezbędną infrastrukturą i opłacenie całości faktur.

Dopłaty dotyczą zakupu oraz montażu pomp ciepła w nowych domach o podwyższonym standardzie energetycznym. Formą wsparcia w ramach programu „Moje Ciepło” jest dotacja do 30% kosztów kwalifikowanych w zależności od rodzaju zastosowanej pompy ciepła:

• powietrzne pompy ciepła - maksymalnie 7 000 zł,
• gruntowe pompy ciepła - maksymalnie 21 000 zł.

Na wyższą kwotę dofinansowania mogą liczyć posiadacze karty Dużej Rodziny, dla których zwiększono wysokość kosztów kwalifikowanych, podlegających zwrotowi do poziomu 45%.

"Moja Elektrownia Wiatrowa" to nowy program, pozwalający uzyskać dofinansowanie na zakup i montaż mikroinstalacji wiatrowych oraz magazynów energii. Program ten jest częścią szerszych działań promujących odnawialne źródła energii (OZE), stanowi uzupełnienie programów wspierających instalacje fotowoltaiczne. Został uruchomiony 17 czerwca 2024 roku i jest realizowany ze środków NFOŚiGW, zgromadzonych na rachunku Funduszu Modernizacyjnego. 
Budżet całego programu, przewidziany na okres od 2024 do 2029 roku, wynosi 400 mln zł.

Program ma na celu wspierać rozwój energetyki prosumenckiej poprzez dofinansowanie zakupu i montażu przydomowych mikroelektrowni wiatrowych, zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z magazynami energii elektrycznej, co ma przyczynić się do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii. Jednocześnie ma na celu wspieranie autokonsumpcji wyprodukowanej energii poprzez jej magazynowanie oraz propagowanie odnawialnych źródeł energii. 

Pierwszy nabór wniosków rozpoczął się 17 czerwca 2024 r. i kontynuowany będzie do 16 czerwca 2025 r. bądź do wyczerpania alokacji środków. W pierwszym naborze przewidziano pulę w wysokości 50 mln zł. W ramach programu refinansowane będą inwestycje w przydomowe mikroinstalacje wiatrowe i magazyny energii realizowane od 30 czerwca 2023 r. Wnioski o dofinansowanie należy składać wyłącznie w formie elektronicznej przez Generator Wniosków o Dofinansowanie.

Dofinansowanie będzie udzielane w formie dotacji,

• beneficjenci muszą eksploatować instalacje oraz inne dofinansowane urządzenia przez co najmniej 5 lat od dnia wypłaty dofinansowania; w tym czasie nie mogą m.in. zmienić przeznaczenia budynku z mieszkalnego na inny, zdemontować mikroinstalacji lub innych urządzeń zakupionych i zainstalowanych w ramach przedmiotowej inwestycji z wyjątkiem wymiany wadliwych mikroinstalacji lub urządzeń, nie można także zmienić miejsca lokalizacji inwestycji, ani jej odsprzedać, czy zastawić urządzeń,
• wysokość turbin wiatrowych objętych wsparciem nie może przekraczać 30 metrów,
• instalacje muszą być zgodne z obowiązującym prawem, a w niektórych przypadkach ich budowa będzie wymagać zgłoszenia lub uzyskania pozwolenia na budowę.

Beneficjentami programu "Moja Elektrownia Wiatrowa" mogą być osoby fizyczne będące właścicielami, bądź współwłaścicielami budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w budynku mieszkalnym, które:

• wytwarzają energię elektryczną na potrzeby własne i mają zawartą kompleksową umowę (są jej stroną, a nie pełnomocnikiem) lub umowę sprzedaży energii, regulującą wszystkie kwestie związane z wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji, zlokalizowanej na budynkach lub na terenie działki, na której zlokalizowany jest budynek mieszkalny, w przypadku mikroinstalacji on-grid; 
• lub wytwarzają energię elektryczną na własne potrzeby, w mikroinstalacji zlokalizowanej na budynkach mieszkalnych lub na terenie działki, na której zlokalizowany jest budynek mieszkalny, w przypadku mikroinstalacji off-grid 

W przypadku współwłasności nieruchomości wymagana jest zgoda wszystkich współwłaścicieli nieruchomości na realizację inwestycji oraz złożenie oświadczenia o braku podwójnego finansowania. Wnioskodawca musi być wskazany na fakturze jako nabywca.

W ramach programu dofinansowaniem objęty jest:

• zakup i montaż mikroinstalacji wiatrowych dla potrzeb budynków mieszkalnych, służących zaspokojeniu własnych potrzeb energetycznych wnioskodawców - turbina wiatrowa o zainstalowanej mocy elektrycznej nie mniejszej niż 1 kW oraz nie większej niż 20 kW wraz z osprzętem niezbędnym do prawidłowego działania mikroinstalacji; 
• zakup i montaż towarzyszących magazynów energii o pojemności co najmniej 2 kWh dla powyższych mikroinstalacji.

Zgodnie z przedstawionymi przez NFOŚiGW informacjami, intensywność dofinansowania w formie dotacji w ramach programu „Moja Elektrownia Wiatrowa” przedstawia się następująco:

• do 50% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 30 tys. zł na jedną mikroinstalację wiatrową o zainstalowanej mocy elektrycznej nie mniejszej niż 1 kW oraz nie większej niż 20 kW, lecz nie więcej niż 5 tys. zł/1 kW,
• do 50% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 17 tys. zł na jeden magazyn energii elektrycznej - akumulator o pojemności minimalnej 2 kWh, lecz nie więcej niż 6 tys. zł/1 kWh.

Okres kwalifikalności kosztów w pierwszym naborze liczony jest od 30.06.2023 r. do 16.06.2025 r. W tym czasie wymagane jest rozpoczęcie inwestycji, czyli poniesienie pierwszego kosztu oraz zakończenie inwestycji, rozumiane jako zamontowanie i uruchomienie mikroinstalcji wiatrowej wraz z niezbędną infrastrukturą albo uruchomienie mikroinstalacji wiatrowej wraz z magazynem energii oraz udokumentowanie opłacenia całości faktur za zakup i montaż kompletu urządzeń wskazanych we wniosku o dofinansowanie, a także dokonanie wymaganych zgłoszeń.

 
Program "Moja Elektrownia Wiatrowa" jest ważnym krokiem w kierunku zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w Polsce, umożliwiając właścicielom domów jednorodzinnych efektywne wykorzystywanie energii wiatrowej na własne potrzeby.

Ulga termomodernizacyjna jest formą wsparcia finansowego, z której właściciele lub współwłaściciele jednorodzinnych budynków mieszkalnych mogą skorzystać niezależnie od innych dotacji. Ulga pozwala na odliczenie od dochodu wydatków związanych z działaniami termomodernizacyjnymi. Odliczenie przysługuje tytułem termomodernizacji wybudowanych już budynków, w tym także nowo wybudowanych domów, których budowa została formalnie zakończona. Jeżeli budynek jest w trakcie budowy, z ulgi termomodernizacyjnej nie można skorzystać.

Maksymalna kwota odliczenia nie może przekroczyć sumy 53 000 zł i wlicza się do niej wszystkie przedsięwzięcia termomodernizacyjne realizowane w budynkach, których właścicielem lub współwłaścicielem jest podatnik. Przedsięwzięcie powinno być zrealizowane w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym podatnik poniósł pierwszy wydatek. Jeżeli przedsięwzięcie termomodernizacyjne nie zostanie zrealizowane w tym czasie, podatnik zobowiązany jest do zwrotu ulgi.

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym za rok, w którym poniesiono wydatek termomodernizacyjny. Odliczeniu podlegają zarówno materiały budowlane, jak i urządzenia i usługi niezbędne podczas montażu. 

W ramach ulgi można sfinansować m.in.:

• wymianę ogrzewania na urządzenia spełniające wymogi programu,
• docieplenie przegród budowlanych, płyt balkonowych lub fundamentów (materiały i robocizna),
• wymiana stolarki zewnętrznej,
• kolektor słoneczny z osprzętem,
• panele fotowoltaiczne wraz z osprzętem,
• pompa ciepła wraz z osprzętem,
• wykonanie analizy termograficznej budynku, audytu energetycznego,
• demontaż źródła ciepła na paliwo stałe,
• koszty materiałów wchodzących w skład instalacji ogrzewczej,
• materiały budowlane składające się na system wentylacji mechanicznej wraz z odzyskiem ciepła lub odzyskiem ciepła i chłodu,
• węzeł cieplny wraz z programatorem temperatury,
• zbiornik na gaz lub zbiornik na olej,
• przyłącze do sieci ciepłowniczej lub przyłącze gazowe.

Wydatki należy udokumentować fakturą VAT.

Do tej pory najbardziej znanym ogólnopolskim programem dotacyjnym jest program „Czyste Powietrze”, który trwa od 19 września 2018 roku, a jego zakończenie planowane jest na rok 2029. W ramach tego programu umowy będą podpisywane do 31 grudnia 2027 roku, a wszystkie prace objęte umową muszą zostać zakończone do 30 czerwca 2026 roku.

Jego głównym celem jest poprawa jakości powietrza i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła oraz poprawę energetycznej efektowności domów jednorodzinnych. Od momentu wdrożenia program doczekał się już kilku zmian. Od 1 stycznia 2020 roku koszty zakupu i montażu źródła ciepła, przyłącza cieplnego, gazowego lub elektroenergetycznego w nowo budowanych domach nie są kwalifikowane. 

Trzecia edycja programu „Czyste Powietrze” wystartowała 25 stycznia 2022 roku i zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Klimatu wprowadzono w niej kolejne modyfikacje założeń. Jedną z nich była zmiana poziomu dofinansowania i objęcie większym wsparciem także osoby o najniższych dochodach, które mogły uzyskać dofinansowanie 90% kosztów kwalifikowanych (69 tys. zł).

Warto wiedzieć, że skorzystanie z dofinansowania w ramach programu „Czyste Powietrze” nie wyklucza możliwości skorzystania także z innych programów, np. z programem „Mój Prąd”, "Stop Smog", czy z podatkową ulgą modernizacyjną.

3 stycznia 2023 r. ruszyła najnowsza edycja programu „Czyste Powietrze”, w której głównym celem jest wspieranie i promowanie kompleksowej termomodernizacji. W ramach zmian wprowadzonych wówczas w programie:
- podwyższono progi dochodowe, umożliwiające skorzystanie z dotacji, a także zwiększono wysokość dotacji; urealnienie kosztów jednostkowych i podniesienie kwot miało być zachętą do kompleksowej termomodernizacji wraz z wymianą źródła ciepła,
- kwotę dofinansowania uzależniono od dochodu rocznego beneficjentów i pod tym względem zostali oni zaklasyfikowani do I, II lub III części programu, które odpowiadają podstawowemu, podwyższonemu i najwyższemu poziomowi dofinansowania,
- aby ujednolicić zasady wyliczania kwot, dofinansowanie udzielane jest w odniesieniu do kosztów netto,
- dodatkowo dla wszystkich poziomów, poza określonymi limitami, przewidziana została dotacja do 1 200 zł na audyt energetyczny, który jest obowiązkowy przy kompleksowej termomodernizacji,
- wprowadzono możliwość uzyskania dotacji na biomasę drzewną o niskiej emisyjności cząstek stałych ≤ 20 mg/m3 (budynek podłączony do sieci dystrybucji gazu); jednocześnie od 1.07.2023 r. z dotacji wyłączono kotły na biomasę, których emisyjność cząstek stałych przekracza 20 mg/m3,
- wprowadzono także modyfikacje w ofercie bankowej dotyczącej Kredytu Czyste Powietrze, dzięki czemu beneficjenci mogą otrzymać kredyt bankowy z dotacją na częściową spłatę zobowiązania nawet do 6 miesięcy przed rozpoczęciem inwestycji,
- w nowej odsłonie programu przewidziano możliwość złożenia dwóch wniosków o dofinansowanie; beneficjent, który korzystał już z dotacji na wymianę kotła, może złożyć kolejny wniosek na termomodernizację domu.

Z dofinansowania mogą skorzystać właściciele lub współwłaściciele już wybudowanych domów jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych z odrębną księgą wieczystą, wydzielonych w tych budynkach, którzy chcieliby poddać je termomodernizacji. Nie ma więc możliwości finansowania inwestycji w domach, których budowa jeszcze trwa. Na ekologiczne pompy ciepła w nowych budynkach można uzyskać dofinansowanie w ramach programu „Moje Ciepło”.

Wysokość dofinansowania w ramach programu „Czyste Powietrze” zależy od dochodów beneficjenta i pod tym względem obowiązuje podział na trzy poziomy dofinansowania, a maksymalne kwoty dotacji zależą od poziomu dofinansowania i rodzaju przedsięwzięcia (kompleksowa lub zwykła termomodernizacja), z dodatkowymi środkami przewidzianymi na mikroinstalację fotowoltaiczną.

Część I programu - podstawowy poziom dofinansowania
dotacja może wynieść:
- do 41 000 zł (bez kompleksowej termomodernizacji z PV),
- do 66 000 zł (z kompleksową termomodernizacją z PV),

- maksymalny dochód roczny wnioskodawcy nie może przekroczyć kwoty 135 000 zł,
- intensywność dofinansowania — od 40% do 55% kosztów kwalifikowanych,
- okres realizacji przedsięwzięcia – do 30 miesięcy (lub do 18 miesięcy przy ścieżce bankowej).

Część II programu – podwyższony poziom dofinansowania
dotacja może wynieść:
- do 59 000 zł (bez kompleksowej termomodernizacji z PV),
- do 99 000 zł (z kompleksową termomodernizacją z PV),

w II części programu ustalono próg dochodowy na osobę na poziomie:
- 1 894 zł - na osobę w gospodarstwie wieloosobowym,
- 2 651 zł – na osobę w gospodarstwie jednoosobowym
(wnioskodawca zobowiązany jest dołączyć do wniosku wydawane przez gminę zaświadczenie o dochodach),

- intensywność dofinansowania - od 70% do 80% kosztów kwalifikowanych,

- okres realizacji przedsięwzięcia - do 30 miesięcy (lub do 18 miesięcy przy ścieżce bankowej); w przypadku dotacji z prefinansowaniem do 18 miesięcy do daty złożenia wniosku.

Część III programu – najwyższy poziom dofinansowania
dotacja może wynieść:
- do 79 000 zł (bez kompleksowej termomodernizacji z PV)
- do 135 000 zł (z kompleksową termomodernizacją z PV)

w III części programu ustalono próg dochodowy na osobę na poziomie:
- 1 090  zł  - na osobę w gospodarstwie wieloosobowym, 
- 1 526   zł – na osobę w gospodarstwie jednoosobowym
(wnioskodawca zobowiązany jest dołączyć do wniosku wydawane przez gminę zaświadczenie o dochodach lub prawo do otrzymania zasiłku stałego, zasiłku okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego),

- intensywność dofinansowania - do 100% kosztów kwalifikowanych,
- okres realizacji przedsięwzięcia - do 36 miesięcy (brak ścieżki bankowej); w przypadku dotacji z prefinansowaniem do 18 miesięcy do daty złożenia wniosku.

W ramach programu „Czyste Powietrze” przewidziano dofinansowanie do wymiany starych lub nieefektywnych źródeł ciepła wykorzystujących paliwo stale na nowoczesne źródła ciepła, które spełniają najwyższe normy, a także na przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych budynków.

Koszty kwalifikowane w ramach programu „Czyste Powietrze” to m.in.:

• pompa ciepła powietrze/woda,
• gruntowa pompa ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i cwu,
• wymiana starego kotła ciepła (paliwo stałe) na nowoczesne źródła ciepła
• ocieplenie stropu, podłogi i ścian
• wymiana stolarki okiennej, drzwiowej, bramy garażowej
• pompa ciepła powietrze/woda (o podwyższonej klasie efektywności energetycznej),
• gruntowa pompa ciepła o podwyższonej klasie efektywności energetycznej,
• ogrzewanie elektryczne,
• instalacja centralnego ogrzewania lub cwu (w tym kolektorów słonecznych),
• wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła,
• mikroinstalacja fotowoltaiczna
• audyt energetyczny.

Od kwietnia 2024 roku w programie "Czyste Powietrze" wprowadzono zmiany, które mają na celu jeszcze lepsze dostosowanie programu do potrzeb beneficjentów oraz zwiększenie jego skuteczności w poprawie jakości powietrza. Zmiany obowiązują od 22 kwietnia 2024 roku, z końcem okresu przejściowego 13 czerwca 2024 roku. Oto najważniejsze z nich:

• obowiązkowy wybór urządzeń z Listy ZUM - zmiana wprowadza wymóg wyboru pomp ciepła oraz kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet wyłącznie z tych, które są wpisane na listę zielonych urządzeń i materiałów (lista ZUM), dostępną na stronie Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego (IOS-PIB),
• weryfikacja standardów - pompy ciepła muszą posiadać raport potwierdzający deklarowane parametry techniczne, aby kwalifikować się do dofinansowania; ta zmiana ma zapewnić, że dofinansowane urządzenia będą spełniały jednolite standardy na terenie UE i EFTA,
• podtrzymanie poziomów dofinansowania - kwoty wsparcia oraz zasady kwalifikacji do programu pozostają na dotychczasowym poziomie,
• ograniczenie możliwości dofinansowania w części III Programu - beneficjenci, którzy raz skorzystają z najwyższego poziomu dofinansowania, będą mogli wnioskować o dofinansowanie na kolejne budynki tylko w ramach podstawowego poziomu dofinansowania (część I programu),
• potwierdzenie parametrów dla klimatu umiarkowanego - zmiana dotyczy wymogu, aby badania potwierdzały parametry dla klimatu umiarkowanego, co ma na celu pełną weryfikację parametrów wskazanych w etykiecie energetycznej oraz karcie produktu.

Te zmiany mają na celu jeszcze lepsze dostosowanie programu do aktualnych potrzeb ekologicznych oraz zapewnienie, że dofinansowanie otrzymają urządzenia spełniające najwyższe standardy efektywności energetycznej i ekologiczne.

W ramach programu możliwe jest uzyskanie dofinansowania na budowę przydomowych systemów retencji wód opadowych, które obejmują zakup, montaż, budowę i uruchomienie instalacji do zbierania wód opadowych, gromadzenia deszczówki w zbiornikach, retencjonowania w gruncie i na dachach, oraz wykorzystywania zebranej wody z pomocą pomp, przewodów, filtrów, zraszaczy i innych urządzeń.

Dla trzeciej edycji koszty kwalifikowane muszą zostać poniesione po 1 stycznia 2023 roku. Oznacza to, że aby wydatki mogły zostać uznane za kwalifikujące się do dofinansowania, muszą one zostać zrealizowane po tej dacie.

Z programu mogą skorzystać właściciele lub współwłaściciele nieruchomości z domem jednorodzinnym, którzy chcą zainstalować systemy zatrzymujące deszczówkę na swojej posesji. Dzięki temu wody opadowe lub roztopowe z posesji nie są odprowadzane poza jej teren, lecz służą do nawadniania, podlewania roślin w ogrodach oraz do innych celów bytowych i gospodarczych.

W ramach programu można uzyskać dotację w wysokości do 6 000 zł, która obejmuje do 80% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia służącego przydomowej retencji. Pieniądze z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) należy przeznaczyć na zakup komponentów, które są trwałą częścią systemu nawadniania czy innego wykorzystywania wód opadowych, oraz na koszty adaptacji elementów już istniejących.

To program rządowy, przewidziany dla gmin, znajdujących się na obszarze, na którym obowiązuje tzw. Ustawa antysmogowa. Celem programu jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, poprawa jakości powietrza oraz poprawa efektywności energetycznej budynków poprzez realizację przedsięwzięć niskoemisyjnych. Skierowany jest do najmniej zamożnych właścicieli nieruchomości, którzy zostali dotknięci ubóstwem energetycznym. Chodzi o takie gospodarstwa domowe, których koszty ogrzewania pochłaniają znaczną część domowego budżetu.

Okres wdrażania programu przewidziany jest na lata 2019 – 2028.

Program „Stop Smog” przewiduje:

• wymianę lub likwidację wysokoemisyjnych źródeł ciepła na źródła niskoemisyjne,
• termomodernizację jednorodzinnych budynków mieszkalnych,
• podłączenie do sieci gazowej lub ciepłowniczej,
• zapewnienie dostępu do energii z instalacji OZE,
• zmniejszenie zapotrzebowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych na energię dostarczaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej.

Wnioskodawcami mogą być: gminy, powiaty, związki religijne oraz związek metropolitalny w województwie śląskim.

Wysokość dofinansowania jest zróżnicowana:

• dla gmin do 100 tys. mieszkańców – do 70% współfinansowania,
• dla gmin powyżej 100 tys. mieszkańców – poniżej 70% współfinansowania,
• średni koszt realizacji niskoemisyjnego przedsięwzięcia w jednym budynku lub w jednym lokalu (w przypadku budynków o dwóch lokalach nie może przekroczyć kwoty 53 tys. zł.
• Każdy samorząd w gminie indywidualnie określa warunki, które zamieszkujący terytorium danej gminy beneficjent musi spełnić, by móc skorzystać z programu. Gmina musi posiadać uchwaloną ustawę antysmogową.

Wsparcie finansowe dla promowania i rozwoju OZE oraz inwestowania w inne ekologiczne rozwiązania przewidziane są także w ramach rozmaitych programów regionalnych. Szukając różnych form wsparcia, warto śledzić lokalne programy, które realizowane są przez poszczególne gminy.

W wielu gminach w Polsce nie ma jeszcze możliwości podłączenia domu do komunalnej oczyszczalni ścieków, a w niektórych miejscach takie podłączenie jest po prostu niemożliwe ze względu na ukształtowanie terenu, bądź inne przeszkody.

Tu z rozwiązaniem przychodzi przydomowa oczyszczalnia ścieków. Koszt zakupu i montażu instalacji przydomowej oczyszczalni ścieków waha się od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Jeśli zdecydujemy się na budowę takiej oczyszczalni, możemy uzyskać dofinansowanie z gminy nawet do 80% kosztów. Należy zorientować się, czy gmina, na terenie której budujemy dom, otrzymała pieniądze w ramach programu „Budowa przydomowych oczyszczalni Ścieków”. Informacje na ten temat dostępne są zazwyczaj w miejscowym wydziale ochrony środowiska lub na stronie internetowej gminy.

Przy opracowaniu artykułu skorzystano z materiałów dostępnych na www.nfosigw.gov.pl