Mur oporowy - kiedy i jak go wykonać? Propozycje zagospodarowania muru oporowego

Wybierając działkę, na której planujemy wybudować dom, często kierujemy się jej walorami krajobrazowymi. W terenach podgórskich działki posiadają najczęściej różne nachylenia. Ich zabudowa i aranżacja ogrodu wymaga wykonania właściwej niwelacji terenu, a zaprojektowany przez projektanta ostateczny profil działki, właściwego zabezpieczenia przed osunięciem się gruntu. Zadanie to spełniają mury oporowe.
Obserwując różne formy zabudowy i zagospodarowania terenu wokół budynków w terenach podgórskich często możemy zauważyć różne formy murów oporowych, różne ich wykończenia i zagospodarowanie. Właściwie wykonany i wkomponowany w zieleń działki mur może stanowić wręcz atrakcyjny element aranżacji ogrodu.

Mur oporowy, jak wiele pojęć związanych z procesem budowlanym, nie został zdefiniowany w ustawie Prawo budowlane. Podlega on jednak przepisom ustawy. Jakim przepisom i procedurom podlega budowa muru oporowego, podamy w dalszej części artykułu.

Mur oporowy jest konstrukcją oporową, której zadaniem jest zabezpieczenie przed naporem gruntu lub parcia wynikającego z ciśnienia hydrostatycznego powodowanego przez wody gruntowe.

Mur oporowy jest więc konstrukcją, która zabezpiecza teren przed osuwaniem się ziemi. Każdy obiekt pełniący taką funkcję jest murem oporowym.

Mur oporowy wybudowany na działce jest budowlą wzniesioną w celu zabezpieczenia różnicy poziomów terenu, przykładem jest budowa takiej konstrukcji w granicy działki, po wykonaniu przeprofilowania terenu działki w związku z jej zabudową. Zakres zmiany profilu działki może spowodować konieczność wykonania większych lub mniejszych konstrukcji oporowych, zabezpieczających wyprofilowane płaszczyzny działki, układ tarasowy.

Główna funkcja muru to funkcja oporowa - sposób zabezpieczenia i przejęcia przez konstrukcję naporu ziemi (sił poziomych) z terenu o wyższej rzędnej (położonego wyżej).

Odpowiedź na pytanie, czy wymagają pozwolenia na budowę konstrukcje oporowe, w tym murki oporowe betonowe, jest jednoznaczna. Tak na budowę każdego muru oporowego wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę.

Ustawa Prawo budowlane to zbiór przepisów regulujących procesy budowlane, który określa zasady nabywania prawa do rozpoczęcia budowy budynków i budowli. Często występującym problemem jest jednak brak definicji, która pozwoliłaby w sposób jednoznaczny przyporządkować dany obiekt do budynku lub budowli, a mimo to przepisy prawa budowlanego obejmują te obiekty swoimi procedurami.

Taki problem występuje z pojęciem np. wiaty i muru oporowego.

Prawo budowlane wprowadza w art. 3 definicje pojęć stosowanych w ustawie. I tak definicja budowli zawiera katalog obiektów budowlanych, które zakwalifikowane zostały jako budowle. W katalogu tym występuje konstrukcja oporowa.

Art.3 pkt.3

budowla - należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową;.

Rozpoczęcie robot budowlanych, również związanych z budową konstrukcji oporowej, może nastąpić po uzyskaniu pozwolenia na budowę (art.28 ust.1 PB). Konstrukcja oporowa, mur oporowy nie został wymieniony w wykazie robot budowlanych lub budowy, która może być rozpoczęta na podstawie zgłoszenia lub bez zgłoszenia i pozwolenia ( art 29-31 PB).

Wykonanie muru w granicy działki i wykorzystanie go jako podstawy ogrodzenia bardzo często mylnie oceniane jest przez wykonawcę, jako jedynie budowa ogrodzenia. Takie stanowisko bardzo często powoduje problemy pomiędzy właścicielami działek. Problem ten bardzo często był rozstrzygany przez sądy administracyjne w trybie skargowym. W orzecznictwach wojewódzkich sądów administracyjnych ustalony został pogląd:

„Jeżeli dominującą funkcją konstrukcji jest zabezpieczanie przed osuwaniem się ziemi, na co może wskazywać również charakter użytych do jej wzniesienia materiałów zapewniających stabilność - należy uznać, że stanowi ona mur oporowy. Z punktu widzenia prawa budowlanego obiekt budowlany należy kwalifikować, przede wszystkim ze względu na jego przeznaczenie, czyli funkcję, jaką ma pełnić.”

Najwięcej wątpliwości budzi często budowa ogrodzenia działki na ciągłym murze fundamentowym, pełniącym funkcję ogrodzenia i również rolę muru oporowego.

Art.29 ust.2 pkt 20 zwalnia budowę ogrodzenia do wysokości 2,2 (m) z obowiązku uzyskania pozowania na budowę i zgłoszenia.

Ważne

Połączenie budowy muru oporowego, konstrukcji oporowej z ogrodzeniem granicy działki i przypisanie uprawienia wykonania go bez wymaganego pozwolenia na budowę, nie jest zgodne z Prawem budowlanym. Takie stanowisko jest też jednoznacznie ocenianie przez Sądy Administracyjne.

W przypadku chęci wybudowania ogrodzenia działki, które wymaga wykonania muru fundamentowego o konstrukcji oporowej, właściwym postępowaniem jest uzyskanie pozwolenia na budowę dla konstrukcji oporowej, a następnie wykonanie na niej, już bez żadnych formalności, ogrodzenia (do wysokości 2,2m).

Podsumowując:

Budowa każdego muru oporowego wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.

Zwrócić uwagę należy, że w celu uzyskania pozwolenia na budowę muru oporowego, konieczne będzie przygotowanie projektu, przedstawiającego m.in. konstrukcję muru oporowego, wykonanego przez uprawnionego konstruktora, wymagany też będzie projekt zagospodarowania działki, przygotowany na mapie do celów projektowych.

Mur oporowy, jego wielkość, rodzaj konstrukcji zależy od funkcji, jaką ma pełnić. Główne jego zadanie to przeniesienie naporu ziemi i zabezpieczanie przed jej osuwaniem się.

W przypadkach skomplikowanych i wymagających, niezbędnym może okazać się wykonanie stosownej opinii geotechnicznej. To opracowanie pozwoli zaprojektować odpowiednie zabezpieczenia i zaprojektować konstrukcję oporową odpowiednią do warunków gruntowo-wodnych.

Inną funkcję pełnią murki oporowe, które są budowane jako stabilizacja małej niwelacji ogrodowej. Rozwiązania konstrukcyjne takiego murku, stanowią wręcz aranżacją ogrodową, a ich wykończenie lub wręcz materiały, z jakich są budowane, zależą od projektu takiej aranżacji.

Wykonując murki oporowe, zawsze należy pamiętać o przejęciu wody opadowej, która spływać może po skarpie podmywając konstrukcję murku. Przechwycenie tej wody jest jednym z ważniejszych zabezpieczeń. Woda natomiast może być przekierowana do zbiornika na wodę opadową lub nawet do oczka wodnego i stanowić będzie tym samym małą retencję w naszym ogrodzie.

Pamiętać należy jednak, że nawet najcięższa konstrukcja muru oporowego może zostać odpowiednio wykończona, np. obłożona kamieniem, a nasadzenie na górnym poziomie muru i na jego podstawie odpowiedniej zieleni stworzy wręcz uroczy zakątek w ogrodzie.

Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista. Zależy od funkcji, jakie ma pełnić murek. Konstrukcję oporową stabilizującą skarpę projektuje uprawniony konstruktor i pomimo założeń Inwestorów związanych wysokością skarpy po niwelacji terenu, może po wcześniejszych badaniach zweryfikować założenia i określić wysokość maksymalną konstrukcji. Budowa murków oporowych aranżujących przestrzeń w ogrodzie, ich kształt, wysokość i długość zależy również od zakładanej niwelacji terenu, rodzaju gruntu i rodzaju materiału, który ma zostać zastosowany przy ich budowie. Murki ogrodowe powinny być jednak nie wyższe niż 100 cm i mieć szerokość nie mniejszą niż 30 cm.

Konstrukcja oporowa stabilizująca skarpę musi zapobiec przemieszczaniu się ziemi, w przypadku dużego nachylenia skarpy siła parcia na grunt może być znacząca. Wykonanie ściany oporowej o dużej wysokości wymaga wykonania opinii geotechnicznej, a w wyjątkowo skomplikowanych warunkach nawet badań geologicznych, które będą podstawą do wykonania projektu konstrukcji oporowej. Budowa takiej konstrukcji oporowej wymaga opracowania właściwego projektu konstrukcyjnego. Podstawą do projektowania są wyniki opracowania geologicznego m.in. rodzaj i parametry gruntu, poziom wód gruntowych. Jednym z najważniejszych, przy projektowaniu muru oporowego, parametrów jest kąt stoku naturalnego oraz kąt tarcia wewnętrznego gruntu (kąt naturalnego zsypu). Parametry te są odpowiednie dla rodzaju gruntu.

Jest to maksymalny kąt pod jakim dany rodzaj gruntu może się utrzymywać na zboczu w stanie równowagi bez obsuwania się i odrywani,a części skarpy. Między innymi od tego kąta właśnie zależy wielkość oddziaływania (parcia) gruntu na mur oporowy. Konstrukcja oporowa projektowana jest jako konstrukcja żelbetowa, czyli mur z betonu zbrojony stalą zbrojeniową. Kształt muru przypomina literę L, zwany jest również murem oporowym kątowym, składa się z części poziomej i pionowej. Obie części zbrojone są dokładnie według projektu konstrukcyjnego.

Projekt, według którego należy wykonać mur, określa warstwy pod częścią poziomą, grubość części poziomej, jak i pionowej, geometrię muru, klasę betonu, rodzaj i ukształtowanie prętów zbrojeniowych. Zazwyczaj zarówno część pozioma i pionowa są zbrojone podwójnymi siatkami z prętów zbrojeniowych, ale zbrojenie główne (podstawowe) dla części poziomej to siatka górna, a dla części pionowej to siatka od strony wyższego poziomu gruntu.

W przypadku murów długich pamiętać należy o konieczności wykonania odpowiedniej ilości dylatacji. Projekt muru z pewnością określi maksymalne długości muru pomiędzy dylatacjami. Zależą one głównie od grubości muru. W przypadku typowych murów o grubości nieprzekraczającej 60 cm maksymalne odcinki pomiędzy dylatacjami to 8 m. Należy również zwrócić uwagę na odpowiednie uszczelnienie dylatacji. Jest wiele rozwiązań wykonania szczelnych pod względem przenikania wody dylatacji. Stosuje się np. węże iniekcyjne z żywicą iniekcyjną, sznury bentonitowe pęczniejące, polimerowe gumy pęczniejące i inne. Projekt muru oporowego wymagającego zastosowania dylatacji (ze względu na jego długość) powinien zawierać szczegółowe rozwiązanie dylatacji.

Konstrukcja oporowa w kształcie litery L chroniona jest przed wywróceniem lub przesunięciem właśnie dzięki jej poziomej części – podstawie muru. Jej obciążenie gruntem stabilizuje mur. W przypadku chęci obłożenia ściany muru kamieniem lub cegłą należy podstawę muru rozbudować, przedłużyć przed część pionową muru, ścianę muru.

Na rynku budowlanym można zakupić prefabrykowane elementy muru oporowego w kształcie litery L. Murek oporowy prefabrykowany również musi zostać zaprojektowany, a dobór wielkości i ilości elementów musi nastąpić po analizie projektu i pod nadzorem kierownika budowy. 

Pojęcie muru oporowego, konstrukcji oporowej najczęściej kojarzy się z możliwością budowy domu na pochyłej działce w terenach podgórskich. Nie zawsze jednak to jest jedyny powód projektowania murków oporowych różnych kształtów, wielkości i materiałów, z jakich są wykonane. Murki oporowe z drewna to rozwiązania związane z aranżacją ogrodów o niewielkim nachyleniu. Taka działka często wymaga lub właściciel działki zakłada jej niwelację w celu uzyskania płaszczyzn dających możliwość lepszego zagospodarowania ogrodu. Tarasowa forma zagospodarowania wymaga wykonania murków oporowych. Jednym z często stosowanych są murki wykonane z elementów z drewna: bali drewnianych, podkładów kolejowych, czy stempli. Takie murki są rozwiązaniem, które może być zastosowane przy niewielkiej wysokości i nachyleniu skarpy. Duży napór gruntu, przy dużej różnicy wysokości może dyskwalifikować murek oporowy z elementów drewnianych, gdyż mogą one nie utrzymać naporu ziemi. Jednym ze sposobów wzmacniania, podnoszenia wytrzymałości murku jest klamrowanie, łączenie ze sobą kilku elementów. 

Ważnym działaniem zabezpieczającym, przedłużającym trwałość jest dobra impregnacja elementów przed jego budową. Impregnacja może być wykonana indywidualnie lub też można zakupić zaimpregnowane elementy drewniane. Zupełnie inaczej jest w przypadku budowy murku z drewna, którymi są podkłady kolejowe. Są one impregnowane w trakcie ich eksploatacji olejem kreozotowym. Jest to substancja niebezpieczna dla zdrowia, a same podkłady traktowane są jako materiał odpadowy. Niezaprzeczalnie nadają one jednak wyjątkowy charakter takiej konstrukcji oporowej.

Drewniany murek oporowy nie jest spoinowany. W tych miejscach można dokonać nasadzeń roślin płożących lub pnących, które w harmonii z drewnem nadadzą wyjątkowy charakter tej części ogrodu.

Niewielki mur oporowy z kamienia naturalnego często wykonywany jest w postaci murku suchego. Jest konstrukcją oporową układaną z kamienia bez spoinowania go zaprawą. Rodzaj kamienia stosowany do takiej konstrukcji to np. piaskowiec, wapień, granit, bazalt.

Niebagatelną rolę w takiej konstrukcji odgrywa kształt elementów kamiennych, gdyż podstawą prawidłowo wykonanego murku jest właściwe przyleganie do siebie krawędzi kamieni. 

Taka konstrukcja nie gwarantuje przeniesienia dużego naporu ziemi, stosuje się ją do wysokości około 60 cm.

Ważnym jest również sposób układania kamienia. Układny warstwami kamień nie może łączyć pionowego układu spoin. Tworzenie pionowych spoin zasadniczo osłabia konstrukcję kamienną murku. Zaleca się wbudowanie też miejscami długiego kamienia, który powinien być na tyle długi, aby spajał grunt rodzimy z konstrukcją.

Fundament murka może być kamienny lub betonowy. Dużą rolę w przygotowaniach odgrywa rodzaj gruntu. Grunt przepuszczalny nie wymaga wykonania drenażu, natomiast grunt nieprzepuszczalny wymaga przygotowania właściwej podbudowy z warstwy tłucznia i drenażu np. żwirowego pod wewnętrzną ścianą murka. Nie bez znaczenia jest też jego szerokość, powinna ona wynosić nie mniej niż 1/3 jego wysokości.

W przestrzeniach pomiędzy płytami kamienia można zasadzić rośliny, można to zrobić w trakcie budowy muru lub dosadzić po wykonaniu konstrukcji. W takim przypadku należy już na etapie budowy pamiętać o właściwym ukształtowaniu szczeliny z ziemią, aby nie była wypłukiwana przez wodę opadową. Nachylenie murku w kierunku skarpy około 30 stopni gwarantuje stabilność konstrukcji i ograniczenie wypłukiwania ziemi i roślin.

Warunki, a przede wszystkim możliwość budowy muru oporowego, jako muru murowanego dla konkretnych warunków lokalnych określi właściwy projektant. Zakradając jednak, że projektowana konstrukcja oporowa będzie wykonana jako murowana, można zastanowić się nad doborem odpowiednich materiałów i sposobem wykonania takiej konstrukcji. Murki oporowe muruje się najczęściej z kształtek betonowych, elementów kamiennych lub cegieł klinkierowych, bloczków z konglomeratu. Mur taki wykonuje się na przygotowanym wcześniej fundamencie. Fundament pod murek oporowy musi być wykonany odpowiednio wcześniej, by osiągnął swoją wytrzymałość. Murowanie muru musi odbywać się w sposób zapewniający mijanie się spoin poszczególnych warstw muru. Ścianki oporowe do wysokości 80 cm można murować jako ścinkę pionową, natomiast ścianki wyższe powinny być pochylone w stronę skarpy (ok.20 stopni), nachylenie konstrukcji poprawia stabilność murku. Przy budowie długich murów, należy pamiętać o ich dylatacji. Budując murek na gruntach nieprzepuszczalnych, należy pamiętać o wykonaniu bezpośrednio za murkiem od strony skarpy warstwy odsączającej ze żwiru, natomiast u podstawy murka ułożyć należy drenaż odprowadzający wodę do odbiornika – dołu chłonnego, zbiornika na deszczówkę lub rozprowadzić w dalszej części ogrodu.

Opisując znaczenie muru oporowego i materiały, z jakich można go wykonać trudno nie wymienić murków oporowych z gabionów, gazonów lub innych pustaków betonowych z dużą otwartą przestrzenią wewnętrzną. Ten typ materiału cieszy się dużym zainteresowaniem, gdyż budowa zabezpieczeń skarp jest łatwa w wykonaniu, a elementy mogą również posiadać różne barwy i faktury.
Budowa takich murków powinna spełniać zasadę budowy na zakładkę, czyli mijania się łączeń w poszczególnych warstwach. Układ kaskadowy, czyli cofnięcie górnego elementu w stosunku do dolnego, jest rozwiązaniem lepiej stabilizującym. Wypełnienie przestrzeni gazonu, pustaka betonowego ziemią, a koszy gabionowych kamieniami (otoczakami, granitem, piaskowcem, wapieniem) stabilizuje konstrukcję. W przypadkach wyjątkowych można przestrzeń gazonu, pustaka betonowego wypełnić betonem lub nawet dodatkowo umieścić w nim zbrojenie. Gazony, gabiony można obsadzać odpowiednią roślinnością zarówno płożącą, wiszącą, kwiatami kwitnącymi w równych porach roku. Aranżacja ogrodu z murkami o różnych kolorach przerośniętych zielenią to efekt oczekiwany przez wielu.

Ważne – budując murek z gazonów, można układać je ściśle lub w sposób pozostawiający między elementami większą przerwę, ale najważniejsze jest, aby każdy rząd był w stosunku do poprzedniego przesunięty w głąb skarpy – ze względu na stabilność konstrukcji.

Etapy realizacji muru oporowego opisane poniżej dotyczą żelbetowego muru utrzymującego znacząco zróżnicowane poziomy terenu po obu jego stronach. Wszelkie roboty związane z wykonaniem takiego muru oporowego powinny być zrealizowane ściśle i zgodnie z projektem tego muru.

Zaczynamy od robót ziemnych do poziomu dolnej powierzchni podbudowy. Następnie wyrównujemy teren i usuwamy wszelkie naruszone i odspojone od gruntu rodzimego bryły ziemi. Na tak przygotowanym terenie rozkładamy kruszywo podbudowy i zagęszczamy go mechanicznie. Jeżeli przewidziano warstwę podbudowy grubszą niż 30 cm, pamiętajmy, że zagęszczanie kruszywa powinno odbywać się warstwami nie grubszymi niż 30 cm właśnie.

Po odpowiednim zagęszczeniu podbudowy wylewamy warstwę chudego betonu (o klasie C 8/10) o niewielkiej grubości, nie większej niż 10 cm. Górna powierzchnia chudego betonu powinna być dokładnie na poziomie dolnej powierzchni części poziomej muru oporowego. Po osiągnięciu przez warstwę chudziaka (chudego betonu) wytrzymałości, pozwalającej na pracę ludzi, przystępujemy do wykonywania deskowań poziomej części muru. Gdy szalowanie muru oporowego, jego deskowanie jest wykonane, rozpoczynamy montaż zbrojenia zarówno poziomej, jak i pionowej części muru, czyli zbrojenie muru oporowego. W przypadku dużej wysokości pionowej części stosuje się (zamiast pełnego zbrojenia części pionowej) jedynie łączniki prętów pionowych pionowej części muru w rozstawie przewidzianym dla prętów pionowych. Pamiętać należy, że w przypadku elementów żelbetowych stykających się z gruntem tzw. otulenie prętów zbrojeniowych musi wynosić co najmniej 5 cm. Otulina prętów to dystans pręta od powierzchni elementu żelbetowego, czyli na tym etapie odległość prętów od powierzchni deskowań lub chudego betonu. Oczywiście wykonując część poziomą muru, realizujemy ją w odcinkach pomiędzy ewentualnymi dylatacjami, czyli w większości przypadków w odcinkach o maksymalnej długości 8 m.

Następny etap to zabetonowanie części poziomej muru. Ważną czynnością podczas układania mieszanki betonowej jest jej zagęszczenie za pomocą wibratora pogrążanego (wgłębnego).

Po wstępnym związaniu betonu części poziomej przystąpić można do deskowania i zbrojenia części pionowej zgodnie z projektem tego muru. Pamiętajmy, że jak część pozioma muru nie będzie widoczna, to część pionowa będzie częściowo widoczna. Należy więc zwrócić szczególną uwagę na prawidłowość geometrii deskowań, bo w zależności od tego, jaka będzie jakość tej geometrii, taka będzie jakość widocznej powierzchni muru. Przed przystąpieniem do zabetonowania części pionowej, musimy zadbać o zabezpieczenie pod względem szczelności tzw. przerwy roboczej. Przerwa robocza w elementach betonowych i żelbetowych to połączenie wylewanej aktualnie części elementu z częścią wcześniej zabetonowaną, w której beton jest częściowo związany. Przerwa pomiędzy betonowaniem poziomej i pionowej części muru może potrwać kilka dni lub dłużej. Osiągnięcie pełnej szczelności powierzchni styku tych dwóch części muru jest możliwe przez zastosowanie uszczelnień analogicznych do uszczelnień dylatacji. Stosuje się np. węże iniekcyjne z żywicą iniekcyjną, sznury bentonitowe pęczniejące, polimerowe gumy pęczniejące lub inne. Przy betonowaniu części pionowej szczególnie ważne jest staranne wibrowanie mieszanki betonowej w trakcie jej układania.

Po zabetonowaniu i odczekaniu czasu koniecznego na osiągnięcie przez beton wytrzymałości, pozwalającej na demontaż deskowań, dokonujemy tego, sprawdzając jednocześnie czy nie powstały jakieś ewentualne braki („raki”) w betonie lub uszkodzenia podczas demontażu deskowań. W takim przypadku należy niezwłocznie uzupełnić te przestrzenie mocną zaprawą cementową. Tu należy wspomnieć o odpowiedniej pielęgnacji betonu (mowa o polewaniu wodą) w zależności od warunków pogodowych od 6 do 8 dni. 

Końcowy etapem wykonywania żelbetowego muru oporowego jest wykonanie ochrony za pomocą preparatów do hydroizolacji betonu tych wszystkich powierzchni muru, które stykać się będą bezpośrednio z gruntem.

Ostatni etap to docelowe ukształtowanie terenu po obu stronach muru oporowego. Pamiętać jednak należy, że jest to możliwe po osiągnięciu przez beton pełnej wytrzymałości. Należy przyjąć, że w przeciętnych warunkach następuje to po 28 dniach.

Beton na mur oporowy musi być jednoznacznie określony w projekcie muru, w którym projektant dobiera jego klasę na podstawie przeprowadzonych obliczeń konstrukcyjnych. 

Wynika to z wielu parametrów uwzględnianych w projektowaniu muru, z których ważne są np.: wielkość muru, jego geometria, różnica poziomów terenu po jego obu stronach, rodzaj gruntu (kąt naturalnego stoku) i ewentualne występowanie wody w gruncie i jej poziom. Na bazie tych wszystkich parametrów i cech projektowanego muru, projektant na podstawie obliczeń konstrukcyjnych przyjmuje m.in. klasę betonu do zastosowania w tym konkretnym przypadku.

Najczęściej stosowanymi klasami betonu przy projektowaniu murów oporowych są C 16/20, C 20/25 i C 25/30.

Niestety nie da się odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie. Murki i mury oporowe to tak rozległa i zróżnicowana grupa elementów budowlanych, że określenie ich ceny, jako jednego rodzaju elementów jest po prostu niemożliwe. Jak opisano we wcześniejszych częściach tego artykułu, mury oporowe wykonać można z bardzo różnych materiałów, na różne sposoby i o bardzo zróżnicowanej wielkości. Zarówno drewniana palisada ogrodowa utrzymująca 30 cm różnicę poziomów w ogrodzie, jak i żelbetowy mur oporowy pozwalający uzyskać 300 cm różnicę poziomów pełnią tę samą funkcję konstrukcji oporowej. Nie da się więc w żaden sposób ujednolicić ich cen. Przy większych i mniejszych konstrukcjach oporowych należy zwrócić się do wykonawców (kilku) z prośbą o wycenę realizacji muru z jednoznacznym i precyzyjnym określeniem zakresu rzeczowego, objętego proponowaną kwotą wyceny.

Budowa domu, zagospodarowanie działki, aranżacja ogrodu to kolejne etapy spełnienia oczekiwań każdego Inwestora. Jak już pisaliśmy wcześniej, wszystkie etapy są zależne od lokalnych warunków terenowych i ustaleń prawa lokalnego, jakim jest Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego i zawarte w nim zapisy. Zagospodarowanie działki i aranżacja ogrodu to etapy wprost od siebie zależne. Konieczność wykonania zabezpieczeń spowodowanych koniecznością niwelacji terenu, czyli budowy konstrukcji oporowej lub murków oporowych oprócz niewątpliwych kosztów ich budowy daje duże możliwości wyjątkowego wykorzystania przestrzeni wokół tych konstrukcji. Połączenie konstrukcji muru z właściwie dobraną roślinnością to pierwszy krok do stworzenia urokliwego zakątka w ogrodzie. Urządzenie w pobliżu muru ogrodowej jadalni do spożywania posiłków, zacisznego zakątka do spędzenia popołudnia z książką lub miejsca zabaw dla dzieci.

Wysoki mur oporowy może też stanowić podstawę do wykonania altany lub oranżerii, której jedną ze ścian będzie pionowa część muru zarastająca zielenią, tworząca niepowtarzalny klimat z zieloną kompozycją. Ściana pionowa konstrukcji muru żelbetowego może dla wielu wydawać się elementem wymagającym wykończenia, przed dokonaniem nasadzeń. Wtedy można wykończyć mur dodatkową warstwą wykończeniową.

Mur oporowy betonowy, żelbetowy po rozszalowaniu dla wielu może wymagać dodatkowego wykończenia, choć sam beton nawet z rakami dla aranżacji ogrodu zabudowanego budynkiem o nowoczesnej architekturze stanowi wartość dodaną. Taka ściana betonowa może być traktowana, jako naturalny beton architektoniczny. 

Innym rozwiązaniem wykończenia muru oporowego na skarpie to obłożenie go materiałem wykończeniowym. Obłożenie muru, na przykład warstwą kamienia lub cegłą klinkierową wymaga przygotowania fundamentu pod tą warstwę wykończenia. Fundamentem będzie przedłużona pozioma część muru, która odpowiednio wychodzić będzie przed lico muru. Często mury oporowe okładane są taflami piaskowca lub odpadami marmurowymi. Odpowiedni klimat mogą stworzyć też elementy z drewna zabite przed ścianą muru betonowego. Takie rozwiązanie wymaga oczywiście odpowiedniego wcześniejszego zaimpregnowania elementów z drewna. 

Ściany oporowe oraz mur oporowy na skarpie może zostać obsadzony roślinami. Dobór roślin zależny jest od ekspozycji muru na słońce. Ich pielęgnacja zależna jest od gatunku roślin, jak również od nasłonecznienia muru. Rośliny zasadzić można na szczycie muru, jego górnej płaszczyźnie, jak i pomiędzy kamieniami. Podlewanie roślin należy wykonywać rozproszonym strumieniem wody, by uniknąć wypłukiwania ziemi, a czasami nawet roślin, spośród kamieni. Wąskie szczeliny pomiędzy kamieniami to dobre miejsce do posadzenia górskich rodzajów bylin. 

Podsumowanie:

Do budowy murów oporowych, jako konstrukcji oporowej, konieczne jest wykonanie projektu muru wraz z projektem zagospodarowania działki, wykonanego przez uprawnionego konstruktora i uzyskanie właściwego pozwolenia na budowę.

Postawienie muru oporowego bez wymaganego pozwolenia, może być objęte postępowaniem prowadzonym przez organ nadzoru budowlanego i potraktowane jako samowola budowlana.