Wiata ogrodowa czy altana? Różnice, wady i zalety

Przechadzając się po terenach zabudowanych budynkami mieszkalnymi, parkach i terenach rekreacyjnych, często zwracamy uwagę na róże formy zagospodarowania i urządzania ogrodów oraz terenów otwartych. Różne założenia aranżacji ogrodów i terenów otwartych w miastach mają na celu spełnienie oczekiwań ich użytkowników.
Park miejski nie zawsze był stałym elementem przy planowaniu przestrzeni publicznej, ale w obecnym czasie na terenach poddanych rewitalizacji, powstają piękne założenia parkowe z dodatkową strefą rekreacji dla małych i dużych, siłownią „pod chmurką”, a nawet plenerową galerią sztuki. W tej przestrzeni jedną z form małej architektury parkowej jest zadaszone miejsce do odpoczynku czy pikniku - altana lub wiata.
Ta forma zadaszenia nie jest jedynie stosowana w przestrzeni publicznej, wykorzystywana jest również w naszych ogrodach i nie zawsze jest związana z wypoczynkiem i miejscem dla barbecue, ale równie często gospodarczo.

Wiele pojęć, które są objęte przepisami ustawy Prawo budowlane lub rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, zostało na potrzeby zastosowania przepisów tych aktów prawnych, zdefiniowane. Swoje definicje mają takie pojęcia jak: obiekt budowlany, budynek, czy obiekt małej architektury.
Pojęcie wiaty nie doczekało się swojej definicji, mimo że objęta ona jest przepisami ustawy. Czym więc jest wiata? Korzystając z definicji określonej w Słowniku Języka Polskiego, czytamy, że wiata to - zadaszenie, budowla w postaci przekrycia (dachu, konstrukcji powłokowej) podpartego słupami lub nadwieszonego z lekkimi ścianami lub bez nich. Wiaty mogą być pozbawione ścian lub posiadać ich max. trzy. Ograniczenie ilości ścian wiaty do trzech jest związane z zestawieniem takiej formy konstrukcji z definicją budynku i tymczasowego obiektu budowlanego – określoną w art. 3 ustawy Prawo budowlane. Tak więc potoczne rozumienie wiaty odbiega od przyjętej w Słowniku Języka Polskiego definicji.
Budynek - należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
Tymczasowy obiekt budowlany - należy przez to rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe, przenośne wolno stojące maszty antenowe

Podsumowując: wiata nie jest budynkiem, nie jest też tymczasowym obiektem budowlanym i nie została też zaliczona do obiektu małej architektury.

W przypadku braku możliwości wykorzystania definicji ustawowej, przy odróżnieniu takiej konstrukcji od budynku pomocą są stanowiska Sądów Administracyjnych w tym zakresie. Podstawowe cechy wiaty ogrodowej zawiera cytowany poniżej wyrok sądu administracyjnego:
Wiatę od budynku odróżnia przede wszystkim to, że jest ona pozbawiona wszystkich albo większości przegród zewnętrznych, a także najczęściej jej podstawowym elementem konstrukcyjnym (konstrukcją nośną), na którym osadzony jest dach, są słupy wiążące budowlę z gruntem. Stąd zasadniczym kryterium zakwalifikowania danego obiektu jako wiaty jest stwierdzenie, że obiekt nie jest zamknięty, a więc nie jest obudowany ze wszystkich albo z większości stron.
(Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2019, sygn. akt: II SA/Po 1022/18)

Cel budowy wiaty jest zależny od miejsca, w jakim ma zostać postawiona. Wiata ogrodowa to miejsce odpoczynku dla rodziny, ochrona przed deszczem i wiatrem przy wspólnym biesiadowaniu, czy odpoczynku w zacienionym miejscu z książką w ręku. Inne przeznaczenie wiaty jest w miejscach ogólnie dostępnych, terenach otwartych. Może to być oprócz zasadniczej osłony przed wiatrem i deszczem, po miejsce przeznaczone do spożywania posiłków dla odpoczywających, po przykładowe zadaszenie plenerowej części wystawy.

 Jak już pisaliśmy wcześniej, przepisy budowlane nie precyzują pojęcia wiaty, nie podają jej definicji, ale obejmują przepisami i wskazują tryb postępowania administracyjnego związanego z budową wiaty. Dla wielu z nas wiata to: wiata ogrodowa, wiata na drewno, czy wiata na narzędzia ogrodnicze. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, na interpretację pojęcia wiaty, która zakłada obudowę zadaszenia maksymalnie trzema ścianami.
W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB), wskazano:
„Za szczególny rodzaj budynku uważa się wiatę, która stanowi pomieszczenie naziemne, nie obudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione”.
Tak więc domek gospodarczy czy domek narzędziowy z drewutnią – to nie jest wiata i podlegać będzie innym przepisom Prawa budowlanego.
Wracając do wiaty, parametrem kwalifikującym do wskazania trybu pozyskiwania prawa do jej budowy jest jej powierzchnia zabudowy. Od jej wielkości zależy, czy przed budową Inwestor będzie musiał wystąpić o pozwolenia na budowę, czy dokonać zgłoszenia zamiaru budowy, czy może postawić wiatę bez pozwolenia i zgłoszenia.

W art. 29 ustawy Prawo budowlane podane są warunki, które musi spełniać projektowana wiata, aby zastosować tryb zgłoszenia, czyli nie mieć obowiązku występowania o pozwolenie na budowę, a kiedy nie jest wymagane ani pozwolenie ani zgłoszenie.
art. 29 ust.1 pkt 14 lit .c nie wymaga pozwolenia na budowę, ale wymaga zgłoszenia budowa wiat
- o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki.
art. 29 ust. 2 pkt. 2 nie wymaga pozwolenia ani zgłoszenia budowa wiat
- o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowanych na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny, lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki.
Możliwość budowy wiaty do 50m2 bez pozwolenia i zgłoszenia obwarowana jest faktycznym zagospodarowaniem nieruchomości – zabudowy jej budynkiem mieszkalnym. Alternatywnym warunkiem jest przeznaczenie działki lub nieruchomości w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe, czyli określenie docelowej zabudowy działki budynkami o funkcji mieszkaniowej.
W przypadku chęci dokonania zgłoszenia, czyli budowy wiaty o powierzchni do 35 m2 na działce innej niż przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, Inwestor musi dokonać zgłoszenia zamiaru budowy, art.30 prawa budowlanego precyzuje.
Zgłoszenia budowy lub wykonywania innych robót budowlanych dokonuje się organowi administracji architektoniczno-budowlanej, czyli właściwemu Starostwu Powiatowemu.
W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres, miejsce i sposób wykonania robót budowlanych oraz termin ich realizacji. Dołączyć należy oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane, odpowiednie rysunki i szkice pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: MOJDOM250

KOD: MOJDOM250

KOD: MOJDOM250

---

Zobacz więcej projektów

Pytanie, czym różni się wiata ogrodowa od altany, można postawić także inaczej: czy altana ogrodowa to wiata ogrodowa? Odpowiedź na nie, nie jest oczywista, bo jak już pisaliśmy wcześniej, definicje zarówno wiaty, jak i altany nie zostały określone w przepisach budowlanych, choć tym przepisom podlegają.
Jedynymi określeniami tej formy zabudowy są: Słownik Języka Polskiego oraz orzecznictwo sądów administracyjnych.

Przypomnijmy, wiata to zadaszenie, dach wsparty na słupach konstrukcyjnych, ewentualnie obudowane nie więcej niż trzema ścianami. Może ona posiadać różne przeznaczenie, może to być wiata gospodarcza lub wiata garażowa - zadaszone stanowisko postojowe, ewentualnie miejsce na barbecue.
Natomiast altana w rozumieniu powszechnym to lekka konstrukcja ażurowa, często bez szczelnego zadaszenia, chroniąca przed słońcem a zadaszona przed deszczem, miejsce wypoczynku, element aranżacji ogrodów bardzo często ukryta w zieleni lub wręcz obrośnięta zielonym bluszczem. Budowa lekkiej konstrukcji altany, nie kojarzy się najczęściej z wymogami przepisów Prawa budowlanego.
W tym miejscu należy wspomnieć, że projektując i aranżując ogród, należy pamiętać, że altana została objęta przepisami Prawa budowlanego, które ograniczają wielkość i ilość altan możliwych do postawienia, bez pozwolenia na budowę i zgłoszenia:
Art.29 ust.2 Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia budowa wolno stojących altan o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki.
W odróżnieniu od altan w naszych ogrodach, altany stawiane na terenie ogródków działkowych objęte są przepisami odrębnymi, to jest ustawą z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. W tej ustawie na potrzeby zakładania i funkcjonowania rodzinnych ogrodów działkowych zdefiniowana została w art. 2, pkt 9a, altana działkowa. Na terenie rodzinnego ogrodu działkowego powinny powstać więc wiaty spełniające założenia zawarte w definicji.

Altana działkowa – należy przez to rozumieć wolno stojący budynek rekreacyjno-wypoczynkowy lub inny obiekt budowlany spełniający taką funkcję, położony na terenie działki w rodzinnym ogrodzie działkowym, o powierzchni zabudowy do 35 m2 oraz o wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich, przy czym do powierzchni zabudowy nie wlicza się tarasu, werandy lub ganku, o ile ich łączna powierzchnia nie przekracza 12 m2.

Zagospodarowując swoją działkę po wybudowaniu budynku mieszkalnego, często myślimy o uzupełnieniu jej zabudowy, a w następnym kroku o aranżacji docelowej ogrodu, z podziałem na strefy użytkowe takie jak część rekreacyjna, warzywnik, czy część gospodarcza. Oczywiście takie przemyślenia są możliwe w przypadku działki o większej powierzchni, ale nawet mała działka daje duże możliwości i zachęca do jej optymalnego zagospodarowania. Dodatkowym koniecznym zagospodarowaniem działki często jest budowa dodatkowego budynku typu: domek narzędziowy z drewutnią, budynek gospodarczy lub lżejsze konstrukcje takie jak: wiata ogrodowa, wiata na drewno. Budowa wiaty jest często brana pod uwagę, ze względów ekonomicznych i różnego sposobu zagospodarowania.
Jednak podejmując decyzję o dodatkowej zabudowie pierwszym krokiem, jaki należy poczynić, jest określenie docelowego przeznaczenia tego obiektu i zaprojektowanie go w sposób przemyślany i komponujący się z miejscem, w którym ma zostać postawiony. Na tym etapie należy odpowiednio dobrać materiał budowlany. Materiał na elementy konstrukcyjne, układ słupów stanowiących podstawowy element konstrukcyjny, konstrukcję dachu i rodzaj pokrycia dachowego oraz ewentualnie na ściany osłaniające.

Najczęściej stosowanym materiałem na budowę wiaty jest drewno. Ze względów ekonomicznych drewno sosnowe oraz świerkowe jest najczęściej stosowanym rodzajem drewna do budowy konstrukcji wiat, ale wspomnieć należy, że ze względów wytrzymałości na warunki atmosferyczne, wynikające z twardości drzewa, dąb i modrzew są materiałem trwalszym. Równie ważnym jest jednak skuteczna impregnacja, zabezpieczenie drewna odpowiednimi, przeznaczonymi do tego celu środkami. Przykrycie elementów konstrukcji wiaty zależy od stylu i charakteru wiaty, jaki jej chcemy nadać. Pokryciem może być dachówka, gont, dachówka bitumiczna. Ściany osłaniające wiatę ogrodową to element, który powinien podkreślać jej przeznaczenie – ściany pełne dla wiaty o konstrukcji drewnianej mogą być wykonane z drewna lub częściowo z drewna i cegły albo przeszklone z otwarciem na zieleń ogrodową lub otaczający krajobraz.

Alternatywą dla wiaty drewnianej jest wiata z metalu. W tym miejscu ponownego podkreślenia wymaga, zwrócenie uwagi na przeznaczenie wiaty, jej ewentualne wyeksponowanie na działce i zharmonizowanie z architekturą budynku mieszkalnego. Zastanawiając się nad budową wiaty z metalu, mamy do wyboru konstrukcję z kutej stali i giętych prętów lub lekką konstrukcję stalową. Wiata o takim charakterze, przeszklona jest często budowana w małych ogrodach, gdyż nie jest elementem ciężkim. W przypadku budowania wiaty o takiej konstrukcji kluczowym elementem jej trwałości jest właściwe zabezpieczenie jej przed korozją, odpowiednie malowanie proszkowe lub chromowanie.

Wiata o konstrukcji murowanej jest najczęściej budowaną wiatą po wiacie drewnianej. Jej postawienie wymaga jednak znaczących nakładów finansowych. Najlepiej wybudować wiatę murowaną na dużej działce, a charakter i wykończenie wiaty powinny korespondować z istniejącym na działce budynkiem mieszkalnym. Często stosowanym rozwiązaniem dla wiaty murowanej jest wykonanie konstrukcji słupów z cegły licowej lub kamienia, ewentualną obudowę ścianami konstrukcji można wykonać również z cegły. Zadaszenie dla takiego rozwiązania to dach spadzisty kryty dachówką.

Podejmując decyzję, o budowie wiaty i wykonaniu jej samemu należy wcześniej pozyskać niezbędną wiedzę, a na wstępie przemyśleć dokładnie jej lokalizację, że względów spełnienia oczekiwań, jakie mamy. Po ustaleniu, jakiej konstrukcji chcemy wybudować wiatę, należy przystąpić do dokonana szkicu konstrukcji i obliczeń związanych z zakupem materiałów budowlanych.

1. Niwelacja terenu.
2. Wykonanie stóp fundamentowych, betonowych, na których będą osadzone słupy konstrukcyjne wiaty. Jako element wiążący budowlę trwale z podłożem.
Pomiędzy słupami drewnianymi a stopą fundamentową należy przewidzieć szczelinę do 5 cm, szczelinę można uzyskać, montując w stopie podstawę słupa ze stali ocynkowanej (dostępne w handlu) – do którego mocuje się drewniany element słupa (przepływ powietrza i ochrona przed zawilgoceniem).
Można też zastosować dostępne w handlu metalowe podstawy słupów drewnianych ze stali ocynkowanej wbijane do ziemi bez konieczności wykonywania betonowych stóp fundamentowych.
3. Montaż konstrukcji drewnianej.
4. Montaż konstrukcji więźby.
5. Wykonanie przykrycia (deskami, papą, dachówkami ceramicznymi, gontem drewnianym lub bitumicznym, blachodachówką, blachą cynkową).
6. Wykonanie orynnowania i odprowadzenia wody deszczowej.
7. Wykonanie utwardzenia wnętrza wiaty.

Wiata czy domek narzędziowy z drewutnią, szopa ogrodowa, domek gospodarczy? Zastanawiając się nad wyborem, należy wziąć pod uwagę wiele aspektów, w tym finansowe oraz ewentualne niezbędne formalności związane z pozwoleniem na budowę (czego wymagają budynki), przy spełnieniu funkcji zakładanej przez Inwestora. Wadą wiaty jest częściowe jej otwarcie, wiata nie powinna być zamknięta czterema ścianami. Konieczność konserwacji i zabezpieczenia przed okresem zimowym w przypadku wiaty ogrodowej z urządzonym i wykończonym wnętrzem. Wiata ogrodowa jako jeden z elementów aranżacji ogrodu bardzo często schowana jest w otaczającej zieleni lub wręcz w niej ukryta. Porośnięcie wiaty bluszczem wawelskim, który zmienia kolor z żółtego w czerwień, w okresie jesieni daje dodatkowe walory wizualne. Obsadzenie wiaty bluszczem wiecznie zielonym to akcent zieleni nawet w okresie zimowym.

Ważne! 
Należy pamiętać, że budowa wiaty, która jest zadaszonym miejscem postojowym, spełniać musi przepisy budowlane, w tym odległości od granic z działkami sąsiednimi inne niż wiata ogrodowa. Zadaszoną konstrukcję wiaty, jako zadaszonego miejsca postojowego obejmują więc przepisy budowlane, a odległości takiej wiaty od granicy działki określone są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Rozdział 3, Parkingi i garaże dla samochodów.
Rozbiórce obiektu, wybudowanego bez pozwolenia i zgłoszenia (art.29 ustawy Prawo budowlane) nie towarzyszą żadne formalności, wynikające z przepisów budowlanych.

Jeśli masz dodatkowe pytania zapraszamy do kontaktu
w dogodnej dla Ciebie formie!

---

Chcesz z nami porozmawiać w dogodnej dla siebie chwili?

Zamów rozmowę, a nasz doradca skontaktuje się z Tobą.

Zamów rozmowę

Jesteśmy do Twojej dyspozycji również na czacie pon.-pt. 8-21, sob. 9-13

Jesteśmy teraz dostępni.

Rozpocznij czat

Jeśli wolisz szczegółowo opisać swoje pytanie, napisz do nas.

Odpowiemy najszybciej jak to możliwe.

Napisz do nas

---

Zadzwoń do nas +48 12 37 21 900