Oznaczenia geodezyjne na mapie

Planując budowę domu, spotkamy się na kolejnych etapach całego procesu inwestycyjnego z różnymi rodzajami map geodezyjnych. Proces inwestycyjny to przygotowanie inwestycji i sama budowa domu, czyli moment podjęcia decyzji o budowie do jej zakończenia tj. do skutecznego zawiadomienia nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy obiektu budowlanego. W różnych fazach naszej budowy są potrzebne lub wymagane różne rodzaje map geodezyjnych. Poszczególne rodzaje map geodezyjnych różnią się zakresem naniesionych na nich informacji. Każda mapa to ogrom symboli i oznaczeń, które często są niezrozumiałe dla osoby, która ma z niej skorzystać, nie zawsze są też zrozumiałe intuicyjnie. Legenda mapy nie opisuje znaczenia symboli, skrótów i oznaczeń. Postaramy się tutaj przybliżyć znaczenie głównych oznaczeń na mapach geodezyjnych, aby łatwiej było je odczytać i zrozumieć zawarte w nich informacje.

Mapa geodezyjna to dokument, który wizualizuje informacje i dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków takie jak lokalizacja i opis budynków, obiektów budowlanych, przebieg granic, oznaczenia działek ewidencyjnych, uzbrojenie w sieci i przyłącza, rzeźbę terenu i wiele innych informacji.

Podstawą sporządzania map jest powołana powyżej ewidencja gruntów i budynków. Jest to ogólnokrajowy system informacyjny, pozwalający gromadzić, aktualizować i udostępnić, w sposób identyczny dla całej Polski, dane o gruntach, budynkach, ich właścicielach lub władających tymi nieruchomościami.

System ten został zdefiniowany prawnie w ustawie z dnia 7 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz w jednym z rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy tj. Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Informacje z tej bazy danych wykorzystywane są do opracowania map geodezyjnych, pozyskać je można we właściwym pod względem położenia działki Starostwie Powiatowym lub powiatowym ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.

Budowa budynku składa się z rożnych etapów inwestycyjnych, począwszy od prac przygotowawczych do zakończenia budowy. Dla każdego z tych etapów praktycznie wymagana jest mapa geodezyjna o innych zakresach informacji.

Mapa ewidencyjna zawiera informacje z ewidencji gruntów i budynków:

Ponadto na mapie ewidencyjnej określona jest skala mapy i informacja o lokalizacji, nazwie organu, który ją wydał oraz oznaczenie kierunku północy. Mapa zawiera również dane osoby, która ją sporządziła, datę jej sporządzenia i nr kancelaryjny.

Mapa ewidencyjna ma zastosowanie np. w opracowaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, ustalaniu wymiaru podatku od nieruchomości, w oznaczeniu nieruchomości w Księgach Wieczystych i innych czynnościach.

W procesie przygotowania do budowy domu mapa ewidencyjna jest potrzebna do złożenia wniosku o wydanie decyzji o Warunkach Zabudowy, gdy działka, na której planujemy budowę nie jest objęta Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego. W takim przypadku mapa ta jest jednym z załączników do wniosku kierowanym do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, o ustalenie Warunków Zabudowy.

Skala mapy ewidencyjnej:

Na mapie zasadniczej znajdziemy wszystkie informacje z ewidencji gruntów i budynków, które są pokazane na mapie ewidencyjnej, dodatkowo naniesione jest uzbrojenie techniczne działek, znajdujących się na mapie, tj. istniejące sieci i przyłącza np. energetyczne, gazowe, kanalizacyjne, wodociągowe, teletechniczne. Mapa zasadnicza działki jest dla geodety bazą do tworzenia mapy do celów projektowych.

Dokładną treść mapy zasadniczej określa Rozporządzenie w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej (§19)

Treść mapy zawiera:

1. kartograficzną reprezentację obiektów,
2. nazwy oraz skróty i oznaczenia dotyczące obiektów,
3. informacje dodatkowe, w szczególności:
   1. nazwę mapy,
   2. godło mapy,
   3. skalę mapy,
   4. układ współrzędnych płaskich prostokątnych,
   5. układ wysokościowy,
   6. geodezyjny układ odniesienia,
   7. lokalizację obszaru uwzględniającą podział administracyjny,
   8. siatkę kwadratów,
   9. współrzędne prostokątne płaskie co najmniej dwóch skrajnych punktów przecięcia siatki kwadratów;
4. ramkę arkusza mapy, w przypadku kroju arkuszowego.

Skala mapy zasadniczej:

Mapa multimedialna np. na portalu „geoportal.gov.pl” lub na lokalnych portalach powiatowych służy do uzyskania szybkiej informacji o działce lub działkach, gdy w danym momencie nie mamy dostępu do mapy zasadniczej, a dysponujemy dostępem do internetu. Na portalu tym możemy dokonać pomiarów wymiarów działki i jej powierzchni, pomiary te nie są precyzyjne, ale dają możliwość wstępnego poznania charakterystyk działki. Tam znajdziemy informacje na temat jej uzbrojenia i oznaczeń, określających jej przeznaczenie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, jeżeli działka jest objęta ustaleniami MPZP. Zakres informacji zawartych na geoportalach otwartych danych przestrzennych, zależny jest od zakresu udostępnienia informacji przez Urzędy Gmin, Starostwa Powiatowe i inne instytucje

Mapa do celów projektowych opracowana jest dla konkretnej działki (lub działek) i zawiera wszystkie informacje z ewidencji gruntów i budynków, które obejmuje mapa zasadnicza i dodatkowo jeszcze bardzo ważne informacje, związane z ukształtowaniem terenu działki i jej konfiguracją. Mapę sporządza uprawniony geodeta, na zlecenie osoby zainteresowanej wykonaniem mapy. Geodeta korzysta z materiałów powiatowego zasobu geodezyjnego, jako materiałów wyjściowych do opracowania mapy. Dokonuje pomiarów terenowych na przedmiotowej działce i jej najbliższym otoczeniu, w celu aktualizacji informacji z powiatowego zasobu i dokonuje pomiarów wysokościowych, w celu określenia jednoznacznego ukształtowania działki i terenu w jej otoczeniu.

Ukształtowanie terenu przedstawia się jako:

Mapa do celów projektowych zawiera również linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu, ustalone Miejscowym Planem Zagospodarowania Przestrzennego, a także granice konturów gruntów o różnej klasie bonitacyjnej (klasa gleby określana w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów).

Tak więc największy zbiór informacji na temat danego terenu lub działki można odczytać z mapy do celów projektowych.

Skala mapy do celów projektowych:

W zależności od celu wykorzystania mapy, skala mapy do celów projektowych wynosi:

Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza to mapa, która jest tworzona przez geodetę po zrealizowaniu naszej budowy. Przedstawia stan faktyczny po wykonaniu wszystkich robót związanych z budową samego domu, jak również zewnętrznej infrastruktury technicznej i utwardzenie terenów (przyłącza mediów, dojście, dojazd, miejsca postojowe ). Zgodność inwentaryzacji powykonawczej z projektem zagospodarowania działki jest podstawowym kryterium ocenianym przez nadzór budowlany przy zgłoszeniu budynku do użytkowania, czy zakończeniu budowy, czyli zamknięciu całego procesu inwestycyjnego.

Niezależnie od rodzaju mapy geodezyjnej występują na nich najróżniejsze oznaczenia, symbole i skróty, oznaczające na wszystkich tych mapach to samo. Nie ma tu dowolności interpretacyjnej. Oznaczenia na mapach geodezyjnych zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z 2 listopada 2015 r.

Poniżej przedstawiamy wykaz ważniejszych (wybranych) skrótów i oznaczeń, określonych w Rozdziale 5 powołanego rozporządzenia. Podana liczba porządkowa jest zgodna z zestawieniem w rozporządzeniu:

Podstawowe oznaczenia budynków na mapie geodezyjnej to (oprócz obrysu) jego rodzaj, jako oznaczenie geodezyjne literowe (np. mj – budynek mieszkalny jednorodzinny, f – budynek kultury fizycznej), ilość kondygnacji nadziemnych (liczba naturalna dodatnia) i podziemnych (liczba naturalna ujemna) oraz numer administracyjny (zorientowany od strony ulicy).

Powołane powyżej Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z 2 listopada 2015 r. w Rozdziale 4 ustala wykaz i rodzaje znaków kartograficznych dla obiektów, stanowiących treść mapy zasadniczej. Znaki graficzne w geodezji dla tych samych obiektów oznaczane są identycznie. Różnić się mogą jedynie pomiędzy mapami o różnych skalach.

Poniżej przedstawiamy niewielką część wybranych znaków graficznych, które możemy znaleźć na mapach geodezyjnych różnego rodzaju.

Oto wybrane znaki graficzne na mapie geodezyjnej oraz niektóre oznaczenia geodezyjne uzbrojenia działki (terenu).

W całym procesie zmierzającym do wybudowania własnego domu, który rozpoczyna się w momencie powzięcia takiej decyzji lub pomysłu, a kończy zgłoszeniem zakończenia budowy naszego budynku, może się zdarzyć, że będziemy korzystać z wszystkich wymienionych na początku artykułu map geodezyjnych: mapy ewidencyjnej, mapy zasadniczej, mapy multimedialnej, mapy do celów projektowych i geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.

Z pewnością będziemy korzystać z dwóch ostatnich, tj. mapy do celów projektowych i geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, ponieważ one są wymagane w procesie inwestycyjnym, przepisami prawa budowlanego.

Mapa do celów projektowych jest podstawą dla projektanta do sporządzenia Projektu zagospodarowania działki lub terenu, który wraz z opisem stanowi podstawową część projektu budowlanego dołączanego do wniosku o pozwolenie na budowę lub zgłoszenia tej budowy.

Geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza stanowi niezbędny dokument, dołączany do zgłoszenia zakończenia budowy w Nadzorze Budowlanym.

Obie mapy sporządza uprawniony geodeta na zlecenie inwestora.

Pozostałe mapy mogą być potrzebne lub pomocne na różnych etapach i do różnych celów.

Mapa ewidencyjna jest podstawa do wszelkich czynności cywilno prawnych, wyprzedzających działania inwestycyjne np. kupno działki, wpis do Księgi Wieczystej. W procesie związanym z budową domu może okazać się potrzebna w przypadku składania wniosku do Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego lub może być załącznikiem do wniosku o wydanie Warunków Zabudowy w przypadku, gdy działka, na której planujemy budowę naszego domu nie jest objęta MPZP (Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego).

Mapa zasadnicza lub multimedialna okaże się pomocna, gdy będziemy chcieli wstępnie poznać wymiary działki, jej położenie, przeanalizować możliwości podłączenia naszego przyszłego domu do sieci uzbrojenia zewnętrznego (mapy te zawierają również warstwę uzbrojenia terenu).

Kopię mapy ewidencyjnej i zasadniczej możemy uzyskać odpłatnie w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografii, który jest właściwy dla położenia naszej działki.

Cena kopii mapy ewidencyjnej i zasadniczej wyliczana jest w zależności od powierzchni działki. Różną cenę mają mapy w zależności od postaci, w jakiej są opracowane. Kopia mapy ewidencyjnej i zasadniczej w postaci wektorowej jest droższa niż kopia mapy w postaci rastrowej.

Stawki opłat za kopie map ewidencyjnej i zasadniczej reguluje Obwieszczeniem Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 24 września 2020 r. o udostępnianiu materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, które określa ceny od 01 stycznia 2021 r.

Mapę do celów projektowych oraz powykonawczą inwentaryzację geodezyjną uzyskamy od uprawnionego geodety na podstawie zlecenia mu takiej usługi.

Cena opracowania mapy do celów projektowych zależy od powierzchni opracowania, ilości zmian naniesionych po aktualizacji materiałów pozyskanych z powiatowego ośrodka dokumentacji geodezyjnej w obmiarze bezpośrednim oraz stopnia skomplikowania ukształtowania terenu objętego opracowaniem.

Cena powykonawczej inwentaryzacji geodezyjnej zależna jest również od powierzchni opracowania i ilości szczegółów wymaganych do naniesienia na drodze pomiaru bezpośredniego.

Kopię mapy ewidencyjnej i zasadniczej możemy uzyskać w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografii wręcz „od ręki” lub w krótkim, kilkudniowym czasie. Dłużej trwa opracowanie wykonywanej przez geodetę mapy do celów projektowych oraz powykonawczej inwentaryzacji geodezyjnej. Wynika to m.in. z konieczności dokonania przez geodetę prac pomiarowych w terenie, a także uzyskania (w obu przypadkach) potwierdzenia przyjęcia wyników pomiarów do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego poprzez tzw. klauzulę urzędową.

W praktyce i w typowym przypadku może to trwać od jednego do nawet trzech miesięcy.

Natomiast ważność map geodezyjnych nie jest jednoznacznie określona w Prawie Geodezyjnym. Często zwyczajowym okresem ważności jest okres dwóch lat od wykonania mapy. Warunkiem ważności każdej mapy jest jej aktualność. I tak np. mapa do celów projektowych może być ważna po pięciu latach od jej wykonania, jeżeli w obszarze, który opisuje nie zaszły żadne zmiany. I odwrotnie, mapa taka może stracić ważność już po tygodniu, jeżeli na działce dokonamy np. prac niwelacyjnych już po wykonaniu mapy lub rozbierzemy stary drewniany budynek gospodarczy, uwidoczniony na mapie.