Dach - konstrukcja, więźba, pokrycie. Wszystko co musisz wiedzieć o prawidłowym przekryciu domu.

Atrakcyjny pod względem wyglądu zewnętrznego, funkcjonalny, energooszczędny, tani w budowie – taki powinien być nasz wymarzony dom. Podstawowym elementem budynku, od którego zależy spełnienie tych oczekiwań, jest dach. Często pojawia się pytanie, czy można zastosować takie rozwiązanie projektowe dachu, które umożliwi spełnienie przytoczonych powyżej oczekiwań? Omówione w artykule zagadnienia będą przydatne w znalezieniu odpowiedzi oraz podjęciu właściwych decyzji w kwestii wyboru rodzaju zadaszenia. W tym artykule wyjaśnimy podstawowe pojęcia związane z konstrukcją dachu, scharakteryzujemy różne rodzaje dachów i pokryć dachowych, podpowiemy, jak obliczyć kąt nachylenia dachu, a także jak prawidłowo wykonać dach krok po kroku.

Przed wyborem rodzaju konstrukcji dachu, musimy zdefiniować podstawowe założenia związane z dachem naszego przyszłego budynku, takie jak:

• możliwość wykorzystania przestrzeni dachowej jako przestrzeni użytkowej,
• możliwość zamontowania kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych,
• ograniczenie kosztów.

Już na etapie snucia pierwszych planów związanych z budową domu należy pamiętać, że nasze marzenia mogą być jednak zweryfikowane przez przepisy lokalne. Prawem miejscowym jest Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, którym objęta jest nasza działka. W przypadku braku miejscowego planu dokumentem uprawniającym do zabudowy działki jest wydana w Urzędzie Gminy decyzja o Warunkach Zabudowy. Te dokumenty, czyli ustalenia miejscowego planu lub decyzji o warunkach zabudowy, określają formę dachu, jaką można zaprojektować na budynku. Parametrami architektonicznymi określanymi w tych dokumentach są: forma dachu, układ i kąt nachylenia połaci dachowych, wysokość krawędzi elewacji frontowej i ostatecznie wysokość całego budynku, w której skład wchodzi wysokość przestrzeni dachowej.

Formami dachu, czyli rodzajami konstrukcji dachu, określanymi w MPZP lub decyzji WZ mogą być: dach jednospadowy, dach dwuspadowy lub wielospadowy, dach symetryczny, dach kalenicowy, dach płaski, dopuszczony może być również dach naczółkowy lub mansardowy.

Rozpoczynając pierwsze kroki związane ze wstępnymi założeniami do projektowania budynku, koniecznym jest poznanie wymogów związanych z prawem lokalnym, którym objęta jest konkretna działka.

Dach jednospadowy, pulpitowy, jednopołaciowy. Wszystkie te określenia dachu mogą być stosowane, a oznaczają one takie samo rozwiązanie przekrycia budynku, którym jest zadaszenie budynku jedną, skośną połacią.

Taka forma dachu rzadko jest ustalana w Miejscowych Panach Zagospodarowania Przestrzennego. Takie rozwiązanie stosowane jest w przypadku lokalizacji budynku w granicy działki, na działce wąskiej lub w przypadku, gdy budynek stanowi segment zabudowy bliźniaczej, a drugi segment bliźniaka z dachem jednospadowym w symetrycznym odbiciu uzupełnia zabudowę. Budynki gospodarcze i garażowe zlokalizowane w granicy działki przekryte są też często dachem jednospadowym. W nowoczesnym budownictwie, w rozwiązaniach autorskich projektów indywidualnych, dach jednospadowy jest stosowany jako jeden z elementów dachu, przekrywający fragment bryły budynku.

Dużą zaletą dachu jednospadowego jest prosta konstrukcja i łatwość wykonania.

W zależności od tego, czy chcemy wykorzystać przestrzeń dachową jako przestrzeń użytkową, zależy nachylenie połaci dachu i jego wysokość nad stropem ostatniej kondygnacji. Nachylenie dachu ma też niebagatelne znaczenie przy chęci zainstalowania na jego powierzchni instalacji fotowoltaicznych czy kolektorów słonecznych. Im większe nachylenie połaci tym zyskujemy większą powierzchnię użytkową poddasza, a instalacje zamontowane będą ułożone pod optymalnym kątem do padających na nie promieni słonecznych.

Dach dwuspadowy jest podstawowym rozwiązaniem konstrukcyjnym przekrycia budynków. To rozwiązanie stosowane było w zabudowie historycznej i zostało jako najczęściej stosowane obecnie. Dach dwuspadowy, jako najprostsze rozwiązanie dachu stromego, pozwala połączyć możliwość szerokiego wykorzystania przestrzeni dachowej z prostą i tanią konstrukcją. Dach dwuspadowy to przekrycie budynku dwoma przecinającymi się połaciami. Miejsce przecięcia tych płaszczyzn to kalenica budynku.

Ta forma dachu jest najczęściej ustalana w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego. Plan lub wydana decyzja WZ podają dodatkowe parametry architektoniczne, które musi spełniać konstrukcja dachu dwuspadowego. Są to:

• układ połaci dachowych w stosunku do kierunku wjazdu na działkę - układ kalenicowy (kalenica równoległa do drogi, z której odbywa się wjazd) lub układ szczytowy (kalenica prostopadła do drogi),
• kąt nachylenia połaci (najczęściej w granicach 30 - 45 stopni),
• symetria dachu (taki sam kąt nachylenia połaci, często również taką samą ich długość)
• sposób doświetlenia poddasza użytkowego (lukarna, okna dachowe).

W krajobrazie południowej Polski budynki z dachem dwuspadowym są dominującym rozwiązaniem architektonicznym. Taki dach ogranicza zaleganie śniegu i tym samym ogranicza możliwość zbytniego obciążenia dachu. Zaleganie śniegu na połaciach dachowych, przy dużych opadach, jakie mamy w tej części Polski, jest niekorzystne również z powodów ewentualnego podciekania i zamakania poddasza, przy okresowych ociepleniach.

Dach dwuspadowy jest najprostszym rodzajem dachu, posiadającym dwie połacie dachowe przecinające się, a miejsce ich przecięcia to kalenica budynku. Konstrukcja dachu może być krokwiowo-jętkowa lub płatwiowo-kleszczowa. Dostępność przestrzeni pod skosami pozwala zagospodarować poddasze do celów użytkowych, można zaprojektować tę przestrzeń w regularnym układzie. Element nośny dachu to m.in. murłata, która przenosi część obciążenia konstrukcją dachu (obciążenie stałe) i obciążeniem z dachu: śniegiem i wiatrem (obciążenia zmienne) na ściany konstrukcyjne zewnętrzne budynku – ściany kolankowe.

Wysokość ściany kolankowej oraz kąt nachylenia dachu to dwa podstawowe parametry, od których zależy zakres możliwości wykorzystania użytkowego poddasza. Doświetlenie poddasza użytkowego w dachu dwuspadowym, można wykonać poprzez okna dachowe lub okna w ścianie szczytowej. Bardziej skomplikowane i kosztowne jest doświetlenie poddasza lukarnami lub innymi rodzajami otwarć połaci dachowych.

Prosta forma dachu dwuspadowego obniża koszty związane z jego budową, takie rozwiązanie przekrycia domu należy do jednych z najtańszych. Budynki z dachem dwuspadowym to najczęściej budynki z poddaszem użytkowym.

Dachy posiadające cztery połacie dachowe to dachy czterospadowe. Dach czterospadowy składa się z dwóch przeciwległych połaci o kształcie trapezu i dwóch przeciwległych połaci o kształcie trójkąta. Połacie łączą się w kalenicy, która równoległa jest do dłuższych boków połaci o kształcie trapezu. Połacie te posiadają taki sam kąt nachylenia.

Najczęściej zaobserwować możemy takie rozwiązanie konstrukcji dachu na budynkach parterowych. Rozwiązanie to nie jest preferowane, w przypadku chęci zagospodarowania przestrzeni strychowej, jako powierzchni użytkowej. Mały kąt nachylenia, który najczęściej jest stosowany, daje możliwość wykorzystania jedynie najwyższej części powierzchni poddasza, znajdującej się blisko kalenicy dachu. Pozostała część niestety nie jest dostępna ze względu na małą wysokość. Zwiększenie kąta nachylenia obniża walory estetyczne budynku, a także zwiększa powierzchnię dachu (a zatem i koszty wykonania), przy małym zwiększeniu dostępności użytkowej poddasza. Dlatego rozwiązanie takie stosowane jest w budynkach parterowych, w których cały program użytkowy przewidziany jest na parterze budynku.

W ramach dachów czterospadowych wyróżnić możemy dachy namiotowe. To szczególny rodzaj dachu czterospadowego, o wszystkich połaciach w kształcie trójkątów. Połacie takie łączą się ze sobą w punkcie. Takie rozwiązanie dachu stosowane jest w przypadku budynków o rzucie kwadratu.

Dach czterospadowy ma swoje zalety i wady.

Zaletą jest atrakcyjny wygląd całego budynku oraz duża odporność na silne porywy wiatru.

Wadą może być utrudniona możliwość zaadaptowania poddasza na cele mieszkalne oraz wyższe koszty wykonania dachu czterospadowego w porównaniu z dachem dwuspadowym.

Jak samo określenie wskazuje, dachem wielospadowym jest dach, składający się z wielu płaszczyzn, połaci wzajemnie się przenikających, często z kilkoma kalenicami (poziomymi liniami przecięć połaci). Taka konstrukcja dachu (rodzaj dachu), stosowana jest najczęściej, gdy bryła budynku jest skomplikowana, składa się z kilku brył wzajemnie się przenikających. Im większa ilość połaci w dachu wielospadowym, tym większa liczba koszy. Warto o tym pamiętać w przypadku podjęcia decyzji o budowie dachu wielospadowego.

Czym więc jest kosz dachowy? Jest to wklęsła krawędź dachu, powstaje ona z przecięcia połaci dachowych pod kątem rozwartym. Linia przecięcia nazwana jest linią koszową. Jakość wykonania i zabezpieczenia tych miejsc jest absolutnie kluczowa, ze względu na ich narażenie na działanie warunków atmosferycznych, np. zaleganie śniegu czy przenikanie wody, czyli ogólnie mówiąc szczelność dachu.

Możliwość wykorzystania przestrzeni dachowej jako powierzchni użytkowej, przede wszystkim powierzchni przy ścianach zewnętrznych, w dachu wielospadowym jest bardzo ograniczona. Zależy od wysokości ścianki kolankowej i kąta nachylenia połaci dachu.

Jednym z prostszych rozwiązań dachu wielospadowego jest przenikanie się dwóch dachów dwuspadowych. Takie rozwiązanie stosowane jest, gdy rzut budynku składa się dwóch prostokątów połączonych ze sobą pod kątem prostym, np. budynek główny i wysunięty garaż.

W takim przypadku wykorzystane przestrzeni dachowej jako przestrzeni użytkowej następuje podobnie jak w przypadku dachu dwuspadowego. Taki wielospadowy dach, układ dwóch przenikających się dachów dwuspadowych, posiada jedno newralgiczne miejsce – kosz na linii przenikania się połaci, na które należy zwrócić szczególną uwagę przy budowie budynku. Bardzo istotna jest staranność ułożenia warstw uszczelniających i wykonania obróbek blacharskich.

Przejeżdżając przez Polskę, możemy zaobserwować wraz ze zmianą krajobrazu, zmianę architektury budynków. Z terenów górzystych, gdzie dominują budynki z dachami stromymi, poprzez tereny nizinne z budynkami przekrytymi dachami spadzistymi o mniejszym kącie nachylenia, aż do terenów północnej Polski, nadmorskich, gdzie często możemy zaobserwować budynki z dachami płaskimi. Zmiana formy dachu związana jest z m.in. lokalnymi tradycjami budowlanymi, wynikającymi m.in. z historycznych różnic w intensywności opadów śniegu i sile porywów wiatru. Wcześniej opisaliśmy główne założenia dachów spadzistych, w tej części artykułu opiszemy dach płaski zwany też w pewnych przypadkach stropodachem.

Dach płaski zwany jest również stropodachem ze względu na podwójną funkcję, jaką pełni. Jest on zarówno dachem budynku, jak i stropem nad ostatnią kondygnacją. Połacie dachu płaskiego nachylone (posiadają spadek) od 2 do 12 stopni.

Dachy płaskie nie są zdefiniowane w przepisach budowlanych (jak i dachy spadziste), przyjmuje się jednak spadek 12 stopni jako graniczny w definiowaniu formy dachu (wynika to z interpretacji zapisów Polskiej Normy – PN-B-10425:1989 - wymagania techniczne przy odbiorze). Kąt nachylenia połaci jest konieczny, aby ograniczyć zatrzymywanie się wody opadowej na dachu i jej penetracji w warstwy stropodachu. Dach płaski jest bardzo odporny na silne porywy wiatru, stąd odpowiedź, dlaczego taka forma preferowana jest nad morzem, a dach spadzisty w górach, gdzie często w sezonie zimowym występują obfite opady śniegu.

Dach płaski może być wentylowany, niewentylowany, niewentylowany odwrócony. W budynkach jednorodzinnych zastosowanie ma dach niewentylowany i coraz częściej niewentylowany odwrócony. Ten ostatni stosowany jest w przypadku zaprojektowania na stropie ostatniej kondygnacji budynku tarasu zielonego albo po prostu tarasu.

Zaletami dachu płaskiego są, jak już pisaliśmy, odporność na działanie wiatru, ograniczanie strat ciepła, niskie koszty budowy, możliwość wykorzystania takiej konstrukcji w lekkim nowoczesnym stylu architektury. Wadami takiego rozwiązania jest konieczność odśnieżania połaci dachu, mogą pojawić się problemy z wilgocią, konieczność bardzo dokładnego wykonawstwa i brak poddasza.

Dach płaski to tak naprawdę dach warstwowy. Warstwami dachu są: konstrukcja stropu, paroizolacja, warstwy ocieplenia, wylewka cementowa, wykończenie – pokrycie.

Dach niewentylowany odwrócony – odwrócony układ warstw, ma zastosowanie przy tarasach i dachu zielonym.

Dach naczółkowy to dach dwuspadowy z dodatkowymi połaciami w kształcie trójkąta, umieszczonymi ukośnie w zwieńczeniu ścian szczytowych dachu dwuspadowego. Ta konstrukcja dachu jest formą pośrednią, pomiędzy dachem dwu a czterospadowym.

Dach naczółkowy składa się z czterech połaci. Połacie znajdujące się w płaszczyźnie ścian szczytowych są małe, sięgają nieco poniżej kalenicy. Te małe połacie posiadają swoje określenie – to naczółki.

Takie rozwiązanie było często stosowane w zabudowie historycznej. Obecnie taka forma dachu jest czasami sugerowana w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego.

Dach mansardowy to szczególna konstrukcja dachu oparta na dachu dwu lub czterospadowym, w którym każda z połaci jest połacią łamaną. Każda połać składa się z dwóch części o różnych katach nachylenia. Część górna połaci posiada mniejszy kąt nachylenia, a część dolna większy. W takiej konstrukcji skosy zostają oddzielone za pomocą uskoku lub gzymsu.

Konstrukcja dachu mansardowego daje dużo możliwości rozbudowy poddasza. Przestrzeń dachowa doświetlona jest lukarnami lub oknami dachowymi. Lukarny często oprócz swojej głównej funkcji – doświetlenia są rozwiązaniami, które dodatkowo zdobią dach. Takie rozwiązanie jest jednak drogie i pracochłonne.

Odpowiedź na pytanie o pokrycie dachowe nie jest oczywista i zależy od wielu czynników. Inną ścieżkę doboru odpowiedniego pokrycia dachu mają właściciele budynków, które mają zostać poddane remontowi dachu, przy istniejącej już więźbie dachowej. W takim przypadku pokrycia dachowe, ich dobór, zależny jest od istniejącej już konstrukcji więźby dachowej i polega na dopasowaniu pokrycia do tego rozwiązania. W takim przypadku dobór pokrycia zależny od istniejącej już konstrukcji więźby dachowej i dopasowania pokrycia do tego rozwiązania. Jeżeli wybrane pokrycie dachowe będzie wymagało wzmocnienia lub przebudowy więźby dachowej, to wymagany w takim przypadku będzie projekt przebudowy i uzyskanie odpowiedniego zgłoszenia lub pozwolenia na budowę. W takim przypadku tak naprawdę konstrukcja dachu jest rozstrzygająca w wyborze dachowego pokrycia.

Łatwiejszy wybór z szerokiego asortymentu pokryć dachowych mają przyszli właściciele budynków, którzy podejmują decyzję na etapie wyboru projektu domu. Duże znaczenie jednak przy podejmowaniu decyzji, czym dom ma zostać przykryty np. dachówką ceramiczną czy blachą trapezową, ma kształt samego dachu. Inne materiały pokryciowe są preferowane dla dachu płaskiego, a inne dla dachu spadzistego. Dodatkowo ważnym jest stopień skomplikowania dachu np. dach wielospadowy o licznych koszach i lukarnach, wymaga doboru pokrycia o małych wymiarach, które są łatwiejsze do ułożenia i ograniczają liczbę docięć i tym samym małą ilość odpadów.

Poniżej podajemy przykładowe rodzaje pokryć dachowych z podaniem formy dachu, na którym mogą zostać zastosowane.

Ze względu na małe wymiary stosowana jest na dachach dwuspadowych, ale również na dachach wielospadowych o skomplikowanym kształcie. Występuje w szerokiej gamie kolorystycznej oraz w różnych rodzajach powłok uszlachetniających, od których zależy gładkość, odporność na porastanie mchem, glonami czy zabrudzenia. Od warstwy uszlachetniającej zależy też trwałość koloru. Wadą dachówki ceramicznej jest jednak jej ciężar, który może wahać się od 50-70 kg/m2.

Dachówka betonowa podobnie jak dachówka ceramiczna może być zastosowana jako materiał pokryciowy zarówno na dachach dwuspadowych, jak i wielospadowych. Wykonywana jest w wielu kolorach i różnych warstwach uszlachetniających. Jest ona lżejsza niż dachówka ceramiczna, jej ciężar zaczyna się już od 30 kg/m2 , jest też tańsza, ale niestety ma krótszą trwałość.

To pokrycie najczęściej wykonane z blachy ocynkowanej, rzadziej stosowane z miedzi, czy aluminium. Blachodachówka wykonywana jest jako płaska, trapezowa, czy imitująca dachówkę, w wielu kolorach. Kształt to gotowe arkusze lub taśmy, przycinane na wymiar. Wykonywana jest również w wielu kolorach. Jej dużą zaletą jest niska waga do 15 kg/m2. Blacha płaska może być stosowana do krycia dachów płaskich.

To osnowa wykończona obustronnie asfaltem. Stosowana jest jako materiał pokryciowy, a może mieć również zastosowanie jako materiał podkładowy. Ma również zastosowanie jako element dachu zielonego. Jest bardzo lekka, może mieć zastosowanie do krycia dachów płaskich i stromych. Te drugie muszą mieć jednak szczelne (pełne) deskowanie (poszycie).

Pokrycie dachowe oprócz swojej funkcji estetycznej i wykończeniowej musi spełniać jednak jeszcze główne, bardzo ważne zadanie - musi być szczelne. Właściwe rozwiązania konstrukcyjne, dobór materiałów i jakość wykonania to podstawa atrakcyjnego, a przede wszystkim szczelnego i energooszczędnego dachu. W doborze pokrycia dużą rolę odgrywa kąt nachylenia dachu.

Tu należy jeszcze raz podkreślić, że forma dachu, czy jego sylweta zależy nie tylko od naszych oczekiwań, ale przede wszystkim od zapisów MPZP lub decyzji WZ. W tych dokumentach określone też są dopuszczone kąty nachylenia dachu.

Dach o dużym pochyleniu połaci, o dużym spadku, eliminuje w znaczny sposób dachówki ceramiczne i betonowe. Powodem jest narażenie dachu na działanie silnych podmuchów wiatru, które mogą powodować zerwanie dachówek ciężkich, od strony zawietrznej dachu.

Najczęściej ustalanymi nachyleniami dachów w dokumentach planistycznych, są dachy o nachyleniu 30-45 stopni. Takie rozwiązanie jest optymalne w naszej strefie klimatycznej. Taki dach pozwala swobodnie spływać wodzie opadowej i ogranicza możliwość zalegania śniegu. Dla dachów od 30-40 stopni dobrym rozwiązaniem może być również dachówka ceramiczna. Natomiast dach o małym nachyleniu połaci przekryty dachówką poniżej 22 stopni, może powodować ograniczenia spływu wody opadowej i zaleganie śniegu, tym samym zwiększa się ryzyko zamakania warstw dachowych. Preferowanym pokryciem dachowym dla takich rozwiązań jest blacha montowana w arkuszach.

W tym miejscu warto wyjaśnić kilka pojęć.

Jak zmierzyć blachę na dach?

Przed zamówieniem blachy na dach należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy wymiarami całkowitymi arkuszy blachy a efektywnymi. Najpopularniejsza blacha dachowa to blacha trapezowa. Blacha taka wymaga zakładki podłużnej (sąsiadujących arkuszy), w zależności od geometrii przekroju, wynoszącej od kilku do kilkunastu centymetrów. Podobnie jest konieczna zakładka arkuszy leżących jeden nad drugim. Powierzchnia efektywna blachy jest więc mniejsza od jej powierzchni całkowitej, a zwykle cena podana jest dla powierzchni całkowitej. Jest to zabieg marketingowy „obniżający” pozornie cenę blachy.

Gdy już rozrysujemy poszczególne połacie dachowe (na ogół w kształcie trójkątów, prostokątów i trapezów), powinniśmy dowiedzieć się u wybranego producenta, jakie wymiary szerokości arkuszy oferuje, jaka jest geometria przekroju (wynika z niej wielkość zakładki podłużnej) i jakie są zalecane przez producenta zakładki poprzeczne (mogą zależeć od kąta nachylenia dachu). Następnie należy „zapełnić” poszczególne połacie dachu arkuszami o wymiarach efektywnego krycia jak na poniższym szkicu.

Zestawienie całkowite blachy do pokrycia dachu do zamówienia to suma arkuszy ze wszystkich połaci dachu o tej samej szerokości, lecz o różnych długościach.

Jak obliczyć powierzchnię dachu?

Aby precyzyjnie obliczyć powierzchnię dachu, należy go „rozłożyć” na poszczególne połacie (trójkąty, prostokąty i trapezy). Można do tego wykorzystać rysunki z projektu architektoniczno – budowlanego pod warunkiem, że dach został wykonany ściśle wg tych rysunków. Można wykorzystać do tego rzut dachu, przekroje i elewacje.

Suma powierzchni poszczególnych figur przedstawiających połacie dachowe to łączna powierzchnia dachu.

Jak zmierzyć kąt dachu, jak obliczyć kąt nachylenia dachu?

Aby zmierzyć kąt dachu dostępnymi metodami, należy wyznaczyć na ścianie szczytowej poziomy odcinek o długości 1,00 m. Następnie należy zmierzyć (w pionie) wysokość dachu na obu końcach poziomego odcinka. Różnica tych wysokości to wzniesienie dachu na odcinku 1,00 m.

Reszta to „czysta” trygonometria. Rozwiązujemy trójkąt, i tak:

Kąt X = tg (a-b / 100)

Jest to nachylenie dachu wyrażone w stopniach kątowych.

Każdy z nas marzy o ciepłym i energooszczędnym domu. Właściwe ocieplenie domu jest więc kluczowe, budując lub docieplając budynek mieszkalny. Ocieplenie domu to nie tylko ocieplenie ścian zewnętrznych, ale również ocieplenie dachu, mając na uwadze to, że duży procent ciepła wytworzonego w domu ucieka właśnie przez nieodpowiednio ocieplany dach. W budynkach, które mają zaprojektowane poddasze użytkowe, wykonanie tej warstwy dachu jest kluczem do uzyskania właściwego komfortu dla przyszłych użytkowników.

Konstrukcja dachu przewidzianego do użytkowania jest konstrukcją szkieletową. Ocieplenie dachu umieszcza się pomiędzy elementami konstrukcyjnymi dachu. Materiał izolacyjny musi być sprężysty i dokładnie wypełniać przestrzeń pomiędzy elementami więźby.

Poniżej podajemy rodzaje materiałów termoizolacyjnych:

1. wełna mineralna,
2. styropian, polistyren XPS, poliuretan PIR,
3. izolacja poddasza metoda natryskową – granulatem celulozowym lub pianką poliuretanową.

Zalecana grubość ocieplenia poddasza energooszczędnego wynosi 25–30 cm. Ze względu na koszty standardem jest wykonywanie ocieplenia tylko do wysokości krokwi. Każde zwiększenie grubości izolacji poprawi izolacyjność cieplną budynku. Natomiast każda szczelina w izolacji to mostek termiczny, przez który będzie uciekać ciepło z naszego poddasza.

Najczęściej problem z brakiem szczelności dachu, dotyczy dachów z pokryciem z blachy. Staranność doboru materiałów izolacyjnych i dbałość o ich właściwe ułożenie są gwarantem szczelności dachu z blachy. To rozwiązanie musi być odporne na czynniki zewnętrzne, takie jak: duże wahania temperatury, wilgotność, nasłonecznienie. W przypadku pierwszych oznak naruszenia warstw izolacyjnych dachu należy dobrać właściwą technologię i rodzaj materiału uszczelniającego do wykonania uszczelnienia dachu. Nasz rynek oferuje wiele preparatów uszczelniających, są to m.in. gumy w płynie, dwuskładnikowe żywice, pianki, taśmy dekarskie. Wybór właściwego sposobu kładzenia hydroizolacji nie jest łatwy. Warto w tym zakresie skorzystać z doświadczenia firm zajmujących się profesjonalnie wykonywaniem tego rodzaju prac.

Uszczelnienie dachu to problem również dachów krytych papą. Małe ubytki można uszczelnić za pomocą mas bitumicznych i uszczelniaczy do dachów. Przed podjęciem prac uszczelniających pierwszym krokiem powinno być dokładne oczyszczenie i wysuszenie miejsc na dachu, które mają być objęte pracami uszczelniającymi.

Nieszczelności w dachach przekrytych dachówką ceramiczną lub betonową powstają w miejscach newralgicznych, takich jak: kosze i okolice kominów. Uszczelnianie tych miejsc wymaga zatrudnienia specjalistycznej firmy dekarskiej, która poprawi obróbki blacharskie i zastosuje ewentualnie dodatkowy materiał uszczelniający typu taśmy dekarskie.

Projekt konstrukcji dachu

Po zapoznaniu się z ustaleniami MPZP lub decyzji WZ i wyborze projektu gotowego lub opracowaniu projektu indywidualnego, spełniającego te ustalenia i oczekiwania przyszłego użytkownika, będziemy mieli możliwość analizy projektu konstrukcji dachu. Projekt ten zawiera dokładne informacje o kształcie dachu, jego spadku (kącie nachylenia połaci dachowych), sposobie doświetlenia przestrzeni dachowej (np. okna dachowe, lukarny). W projekcie tym podany zostanie również rodzaj pokrycia dachu oraz zestawienie głównych elementów więźby dachowej.

Więźba dachowa

Konstrukcja więźby dachowej dokładnie przedstawiona w projekcie zawiera rozwiązania jej konstrukcji, jak i odpowiedniego przygotowania elementów więźby do zamontowania określonego w projekcie pokrycia dachowego, np. dachówka, blachodachówka.

Projekt architektoniczno – budowlany zawiera również zestawienie głównych elementów więźby. To zestawienie będzie podstawą do przygotowania zapotrzebowania na drewno i elementy konieczne do wykonania dachu. W przypadku braku takiego zestawienia w projekcie pomoc w przygotowaniu zapotrzebowania na drewno może z projektu więźby opracować projektant albo kierownik budowy.

Konstrukcję dachu przygotowuje i wznosi zespół ciesielski. Podstawą do rozpoczęcia prac jest przygotowanie podstawowej konstrukcji więźby, a więc:

• murłat – podstawowy element nośnej konstrukcji dachu, na którym opierają się wszystkie krokwie,
• krokwi - grube, ukośne belki, na których opiera się konstrukcja dachu,
• łat - długie listwy o przekroju 50x40 mm, które mocuje się w poprzek krokwi i do których mocowane jest pokrycie dachowe,
• kontrłat- deski o mniejszym przekroju niż łaty montowane prostopadle do nich – zapewniają wentylację i swobodny spływ ewentualnej wody pod zewnętrzną powłoką.

Przed dokonaniem zamówienia drewna w tartaku, należy skonsultować ilość zamawianego drewna z zespołem ciesielskim, aby uniknąć późniejszego uzupełniania zamówienia.

Foliowanie i deskowanie

Wzniesienie więźby dachowej pozwala rozpocząć kolejny etap budowy dachu. Wykonaną przez cieśli więźbę dachową należy teraz zabezpieczyć folią dachową. Wentylacja dachu odbywa się w przestrzeni stworzonej przez kontrłaty. Wykonaną przez cieśli więźbę dachową należy zabezpieczyć folią dachową. Od strony ciepłej warstwy izolacji termicznej (od dołu) folią budowlaną szczelną, natomiast od strony zimnej (od góry pomiędzy krokwią a kontrłatą) folią paroprzepuszczalną. Prawidłowe wykonanie tego zabezpieczenia zagwarantuje szczelność całej konstrukcji. Folia paroprzepuszczalna pozwala odparować na zewnątrz parze wodnej nagromadzonej w warstwie termoizolacyjnej dachu. Zadaniem folii szczelnej jest niedopuszczenie przenikania pary wodnej do warstwy izolacji termicznej, wewnątrz której ulokowany jest tzw. punkt rosy, tj. miejsce, gdzie para wodna ulega skropleniu, zawilgacając izolację termiczną (np. wełnę mineralną), co może znacząco obniżyć jej parametry izolacyjne. Podczas zakładania warstwy folii podstawą są odpowiednio wykonane zakładki. Jeden arkusz folii powinien zachodzić na drugi na min. 10 cm. Folia położona wyżej nachodzić ma na folię położona niżej (w przypadku górnej folii paroprzepuszczalne) i odwrotnie w przypadku filii szczelnej (dolnej). Prawidłowe ułożenie zakładek folii paro przepuszczalnej pozwoli spływać ewentualnym skroplinom na zewnątrz, a nie do wewnątrz przestrzeni dachowej. Podobnie w przypadku dolnej folii szczelnej, odpowiednie zakładki (odwrotne) zabezpieczą przed przenikaniem pary wodnej do warstw izolacji termicznej.

Innym rozwiązaniem jest deskowanie więźby na całej jej powierzchni. Deskowanie musi być szczelne, a przygotowane do tego celu deski muszą być odpowiednio przygotowane. Takie rozwiązanie jest jednak drogie – duże koszty drewna.

Łacenie

Kolejnym etapem wykonywanym podczas prac ciesielskich jest ułożenie kontrłat. Montowane są one na krokwiach pokrytych już folią paroprzepuszczalną. Kontrłaty należy położyć w taki sposób, aby mogły połączyć się w części kalenicowej dachu, daje to możliwość dobrej wentylacji między pozostałymi warstwami dachu. Ostatnim krokiem przygotowania dachu do położenia pokrycia dachowego jest ułożenie łat właściwych.

Gęstość ułożenia łat zależy od dobranego rodzaju pokrycia dachu (dachówek, blachy).

Układanie pokrycia dachowego

Po wykonaniu łacenia konstrukcji dachu, kolejnym krokiem jest pokrycie dachu, czyli położenie ostatniej warstwy zewnętrznej dachu. Dobór rodzaju pokrycia opisaliśmy we wcześniejszej części naszego artykułu. Powtórzmy jeszcze raz. Dobór pokrycia zależny jest nie tylko od naszych oczekiwań, ale zależy przede wszystkim od kąta nachylenia połaci dachu. Decyzja o rodzaju pokrycia musi zostać podjęta na etapie projektowym, a ostatecznie podczas budowy na etapie zamawiania elementów konstrukcji dachu po uzgodnieniu z projektantem.

Montaż elementów około dachowych

Wszystkie opisane kroki budowy dachu, dają już możliwość zobaczenia domu w jego naturalnych gabarytach. Na tym etapie wykańczany jest okap dachu i jego dodatkowe elementy.

Kolejne kroki to wykonanie przez dekarzy orynnowania, systemu rur spustowych odprowadzających wody opadowe z dachu. W przypadku doświetlenia przestrzeni dachowej oknami dachowymi to odpowiedni moment do ich montażu.

Są one montowane pomiędzy krokwiami. Tak więc szerokość okna dachowego musi pasować do rozstawu krokwi.

Ocieplenie poddasza

Po zamknięciu wykonania warstw zewnętrznych dachu, jego ostatecznym pokryciem i wykończeniem, kolejnym krokiem jest wykonanie docieplania przestrzeni dachowej. Informacje związane z tym etapem budowy domu opisaliśmy we wcześniejszej części artykułu. Tam też umówiliśmy podstawowe aspekty związane z tym zakresem robót budowlanych i opisaliśmy rodzaj materiałów izolacji termicznej. Komfort użytkowania poddasza zależy w dużej mierze od doboru materiału izolacyjnego i jego grubości, dokładności wykonania. Pamiętajmy, że dobre ocieplenie budynku to komfort zamieszkania w okresie zimnym, jak i w lecie. Izolacja jest również niezbędna w celu ochrony poddasza przed nadmiernym nagrzaniem w okresie letnich upałów.

Odpowiedź na to pytanie jest wyjątkowo trudna i zależy od wielu czynników.

Podstawowym czynnikiem wpływającym na koszt wykonania dachu jest jego kształt. Jednym z najtańszych dachów biorąc pod uwagę kształt dachu, jest dach płaski i z dachów stromych, dwuspadowy. Natomiast dach wielospadowy z licznymi połaciami o różnych wymiarach i co za tym idzie wieloma koszami to rozwiązanie jedne z najdroższych. Koszt wykonania takiego dachu to suma kosztów materiałów w tym konstrukcji i pokrycia dachowego oraz kosztów wykonania, czyli robocizny.

Koszt pokrycia dachu zależy też oczywiście od jego powierzchni, jak również od rodzaju materiałów, które wybraliśmy i chcemy zastosować. Dachówka ceramiczna jest jednym z najdroższych pokryć, a blacha płaska jednym z tańszych.

Pamiętajmy, że koszt wykonania dachu to wypadkowa naszych oczekiwań zarówno finansowych, jak i estetycznych oraz możliwości wynikających z przepisów lokalnych (kształt dachu i czasami rodzaj pokrycia określony w MPZP lub WZ).

Chcąc odpowiedzieć na to pytanie, należy zakwalifikować nasze prace budowlane do podanych poniżej definicji - remontu i przebudowy. Pojęcia te zdefiniowane zostały w art. 3 ustawy Prawo budowlane:

Remont - należy przez to rozumieć wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych, polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych, niż użyto w stanie pierwotnym.

Przebudowa - należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego.

Zmiana jedynie pokrycia duchowego i tym samym odtworzenie stanu pierwotnego bez zmiany geometrii dachu, przy zastosowaniu innych materiałów (pokrycia), zostało więc zdefiniowane jako remont i nie wymaga ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia.

Jeżeli natomiast oprócz zmiany pokrycia dachu, chcemy dodatkowo przebudować ściany zewnętrzne lub dokonać przeróbek konstrukcji dachowej, bez zmiany kubatury budynku (bez podniesienia ścianek kolankowych lub bez dodatkowego otwarcia połaci dachu w celu lepszego doświetlenia poddasza) - takie prace budowlane wymagać będą dokonania zgłoszenia zamiaru prowadzenia robót budowlanych w Starostwie Powiatowym odpowiednim do miejsca położenia budynku. Mówi o tym art. 29 ust.3 pkt 1 Prawa budowlanego:

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, wykonywanie robót budowlanych polegających na:

1. przebudowie

a) przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany.

Zakres prac budowlanych, którego celem jest oprócz zmiany pokrycia zwiększenie kubatury poddasza, wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Takie prace budowlane to rozbudowa budynku.