Podatek od nieruchomości - co musisz o nim wiedzieć?

Rok 2022 powitał nas licznymi podwyżkami. Objęły one także wysokość podatku od nieruchomości, który wzrósł średnio o około 4 %. Wiemy już, że w największym stopniu podwyżkę tę odczują właściciele nieruchomości w dużych miastach, a zwłaszcza w Szczecinie, Bydgoszczy, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu, Krakowie, Gdańsku i Warszawie. Podatek od nieruchomości jest przecież jednym z głównych źródeł finansowania budżetów gmin i miast, które to budżety zostały przez czasy pandemii boleśnie nadszarpnięte. Stając się szczęśliwymi posiadaczami własnego domu jednorodzinnego lub mieszkania z pewnością zetkniemy się z podatkiem od nieruchomości, dlatego warto wiedzieć, czym on jest, która ustawa go reguluje, kto i kiedy musi go płacić, skąd biorą się jego stawki i jakie są terminy płatności, a także jakie istnieją możliwości zwolnienia z konieczności uiszczania tej akurat daniny. O tych kluczowych zagadnieniach związanych z podatkiem od nieruchomości piszemy kolejno w poniższym artykule.

Podatek od nieruchomości został uregulowany ustawą o podatkach i opłatach lokalnych z 12 stycznia 1991 roku - to właśnie ona stanowi jego podstawę prawną. Jest to podatek bezpośredni, czyli taki, który państwo nakłada bezpośrednio na jednostki lub firmy, w przeciwieństwie do podatków pośrednich, wliczonych w cenę poszczególnych towarów i usług. Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku od nieruchomości jest odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

W świetle wymienionej wyżej ustawy opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają co do zasady:

• grunty,
• budynki lub ich części, a także
• budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają:

• użytki rolne lub
• lasy, z wyjątkiem tych zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.

Ujmując rzecz nieco prościej, podatek od nieruchomości płacimy:

a. za grunty niebędące użytkami rolnymi lub lasem;

b. za budynek (czyli np. dom jednorodzinny) lub jego część (mieszkanie lub lokal użytkowy, który jest wyodrębniony prawnie, czyli posiada księgę wieczystą),

c. za budowle w rozumieniu Prawa budowlanego, czyli obiekty budowlane, które nie są budynkiem lub obiektem małej architektury – pod warunkiem, że są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Kogo obciąża obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości? Otóż podatnikami tego podatku są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej - będące właścicielami lub posiadaczami samoistnymi nieruchomości albo obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi lub posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części stanowiących własność publiczną, co dotyczy zarówno posiadania ich na podstawie umowy, jak i posiadania bez tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości na podstawie umowy. Podatnikami są więc zarówno osoby prywatne, jak i przedsiębiorcy. Dodajmy, że właściciel samoistny to taki, który używa gruntów jak właściciel, podczas gdy formalnie nim nie jest.

Odnośnie przedmiotu opodatkowania należy jeszcze dodać, że w sytuacji, w której nieruchomość lub budowla podlegająca opodatkowaniu tymże podatkiem stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi wówczas odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach. Innymi słowy – organ może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a uiszczenie całej należnej kwoty podatku przez któregokolwiek z zobowiązanych solidarnie podatników zwalnia pozostałych z obowiązku zapłaty. Mamy tu bowiem do czynienia z odpowiedzialnością solidarną, co zabezpiecza interesy organu podatkowego w razie trudności w wyegzekwowaniu płatności.

Podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy, względem podatników będących osobami fizycznymi, ustala w drodze decyzji właściwy miejscowo organ podatkowy. Decyzję doręcza się podatnikowi. Żeby jednak organ mógł podatek ustalić i decyzję doręczyć, musi najpierw dysponować koniecznymi do wyliczeń informacjami. Informacje te przekazuje organowi sam podatnik po powstaniu obowiązku podatkowego.

Kiedy zatem obowiązek ten powstaje? Zasadniczo od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające jego powstanie (czyli na przykład nabycie gruntu). W sytuacji, gdy okoliczności te polegają na istnieniu budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona lub w którym rozpoczęto użytkowanie budowli, budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał lub wygasł w ciągu roku, podatek za ten rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek. Obowiązek podatkowy wygasa z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek. A zatem na pytanie o moment powstania się obowiązku zapłaty tego podatku odpowiedzieć należy, że aktualizuje się on przede wszystkim wtedy, gdy kupimy mieszkanie lub wybudujemy dom, choć oczywiście nie jest to świadczenie jednorazowe, lecz aktualizujące się co miesiąc przez cały okres trwania obowiązku podatkowego i płatne zasadniczo w ratach, o czym będzie mowa dalej.

Zobacz najciekawsze projekty domów!

---

KOD: MOJDOM250

KOD: MOJDOM250

KOD: MOJDOM250

---

Zobacz więcej projektów

Po zakończeniu budowy domu lub po zakupie mieszkania, czyli po powstaniu obowiązku podatkowego, albo też po zaistnieniu innych okoliczności mających wpływ na wysokość podatku od nieruchomości, należy złożyć do urzędu gminy lub miasta stosowne dokumenty. Mamy na to, jak już była wyżej mowa, 14 dni.

Zgłoszenia dokonuje się na formularzu przewidzianym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 30 maja 2019 roku w sprawie gotowych wzorów informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości. Zgodnie z tym rozporządzeniem we wszystkich gminach w Polsce obowiązują jednolite wzory formularzy związanych z podatkami lokalnymi, łącznie z podatkiem od nieruchomości. Należy więc pobrać ze strony internetowej urzędu gminy lub strony podatki.gov.pl druk IN-1 o nazwie „Informacja o nieruchomościach i obiektach budowlanych”. Można go także dostać w formie papierowej w urzędzie gminy. Po wypełnieniu druku należy go złożyć w urzędzie gminy lub miasta i czekać na decyzję o wysokości podatku, która doręczona nam zostanie listownie.

Nie da się odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie o to, ile wynosi podatek od nieruchomości. Dobra wiadomość jest taka, że kwoty podatku od nieruchomości nie trzeba obliczać samodzielnie, ponieważ Ustawa zobowiązuje do tego gminy, które muszą co roku dostarczać podatnikom pisemną Decyzję z informacją o tym, ile i w jakim terminie trzeba będzie zapłacić. Dodajmy, że maksymalną wysokość stawek podatku od nieruchomości określa Ustawa, przy czym Minister Finansów co roku ją waloryzuje i określa, jaka w danym roku może być maksymalna wysokość stawek podatku. Limit ten obowiązuje gminy, które następnie ustalają wysokość podatku na dany rok w drodze podejmowanej w tym celu uchwały. Co istotne, uchwalona stawka może być niższa, lecz nie może być wyższa od stawki podanej przez Ministra Finansów. Wpływ na wysokość podatku od nieruchomości ma też powierzchnia gruntów i budynków lub ich części. Lokalne stawki obowiązujące w danym roku sprawdzimy na stronie internetowej urzędu gminy lub urzędu miasta.

Odpowiedź na pytanie, kto i w jakich przypadkach może nie płacić podatku od nieruchomości, jest wieloaspektowa. Przykładowo - podatnik nie jest zobowiązany do zapłaty podatku w przypadku, gdy wysokość zobowiązania podatkowego na dany rok podatkowy nie przekraczałaby określonych na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego najniższych kosztów doręczenia w obrocie krajowym przesyłki poleconej za potwierdzeniem odbioru według cennika Poczty Polskiej S.A. Na dzień 1 stycznia 2022 r. kwota ta to 9,20 zł (w 2021 r. była to kwota 8,50 zł).

Podatku od nieruchomości nie zapłacą też właściciele gruntów i budynków, które zostały wpisane do rejestru zabytków i są utrzymywane i konserwowane zgodnie z przepisami o ochronie zabytków – z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.

Od podatku od nieruchomości zwolnione są budynki gospodarcze lub ich części

1. służące działalności leśnej lub rybackiej,
2. położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej,
3. zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej (np. szklarnie lub pasieki).

Użytki rolne i lasy nie są przedmiotem opodatkowania za wyjątkiem przypadków, gdy zajęte są na prowadzenie działalności gospodarczej. Zasadniczo nie płacą go więc rolnicy - ci są za to obciążeni podatkiem rolnym.

Podatkiem od nieruchomości nie są też objęte nieużytki, użytki ekologiczne, grunty zadrzewione i zakrzewione, które nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.

Zwolnienie dotyczy również właścicieli działek przyzagrodowych, którzy należą do rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spełniają jeden z czterech warunków:

1. są w wieku emerytalnym,
2. są inwalidami I lub II grupy,
3. posiadają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
4. są całkowicie niezdolni do pracy lub samodzielnej egzystencji.

Kolejna grupa nieobciążona podatkiem od nieruchomości to użytkownicy działek w Rodzinnych Ogródkach Działkowych, którzy nie płacą go, o ile powierzchnia zabudowy altany i obiektów gospodarczych ( np. drewutni, narzędziowni) na działce nie przekracza 35 m kw - pod warunkiem braku zajęcia na prowadzenie działalności gospodarczej.

Od płacenia podatku od nieruchomości Ustawa zwalnia także nieruchomości lub ich części zajęte na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego.

Podatek od nieruchomości nie dotyczy też nieruchomości stanowiących własność państw obcych lub organizacji międzynarodowych, a więc na przykład siedzib ambasad i konsulatów, przy czym obowiązuje tu zasada wzajemności.

Podatkowi temu nie podlegają też grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi (a więc grunty pod jeziorami i zbiornikami sztucznymi już podlegają opodatkowaniu) i pod morskimi wodami wewnętrznymi, a także te, które zajęte są pod pasy drogowe dróg publicznych – z wyjątkiem tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż utrzymanie dróg publicznych lub eksploatacja autostrad płatnych.

Zwolnione są też nieruchomości zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, jak na przykład urzędów gmin czy starostw powiatowych oraz inne nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa i wchodzące w skład Krajowego Zasobu Nieruchomości.

Ponadto zwolnienia z podatku od nieruchomości dotyczą instytutów badawczych (z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą) oraz przedsiębiorców posiadających status centrum badawczo-rozwojowego uzyskany zgodnie z ustawą z dnia 20 maja 2008 roku o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej – w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych. I tu warto dodać, że Rada Gminy na drodze uchwały ma możliwość zwolnić niektórych przedsiębiorców od podatku od nieruchomości jako formę pomocy publicznej. Uchwała określa przesłanki, na jakich takie zwolnienie może się dokonać.

Istotnym udogodnieniem dla osób fizycznych jest rozłożenie podatku od nieruchomości na raty. W każdym roku podatkowym można go zapłacić w czterech ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, które przypadają na następujące kolejno terminy: do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Możliwość rozłożenia płatności na raty nie dotyczy jednak właścicieli, którym naliczono podatek niższy niż 100 zł - są oni obowiązani uiścić całość kwoty w terminie płatności pierwszej raty.

O tym, gdzie zapłacić podatek od nieruchomości, dowiemy się na stronie internetowej właściwego urzędu gminy lub miasta. Odpowiednie informacje, łącznie z indywidualnym numerem konta do wpłat, znajdują się także w Decyzji dostarczanej corocznie właścicielom przez gminę. Podatek można też zapłacić gotówką w kasach Wydziału Podatków i Opłat Urzędu Miasta Lub Urzędu Gminy albo też u wyznaczonego przez gminę inkasenta. Decyzja zawiadamia także o odsetkach, które zostaną naliczone w wypadku niezapłacenia podatku w terminie.