Ścianka działowa - z czego wykonać? Rodzaje, ceny i montaż ścianek działowych

 

Każdy budynek, w tym oczywiście mieszkalny jednorodzinny, jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni przegrodami budowlanymi, posiadający fundamenty i dach, stanowi konstrukcyjnie samodzielną całość. To jest definicja budynku, określona w ustawie Prawo budowlane. W tym artykule zajmiemy się, opisaniem przegród budowlanych, jakimi są niekonstrukcyjne, nienośne ściany budynku, czyli ściany działowe. Scharakteryzujemy rodzaje takich ścian, pod względem funkcji, jakie pełnią oraz materiałów, z których mogą być budowane, powiemy, czym różnią się ściany działowe od ścian nośnych i omówimy inne istotne zagadnienia dotyczące ścianek działowych.

Po wybudowaniu budynku w zakresie konstrukcji – czyli wykonaniu stanu surowego otwartego, kolejnym etapem jest podzielenie przestrzeni budynku na pomieszczenia, jakie przewidziane są w projekcie architektoniczno-budowlanym. Podział taki dokonuje się poprzez wymurowanie ścian działowych lub postawienie ścianek działowych. Ściana działowa jest więc ścianą wewnętrzną budynku, której zadaniem jest funkcjonalne rozdzielenie pomieszczeń. Nie jest elementem konstrukcji budynku i nie przenosi obciążań z konstrukcyjnych.

Opisując rodzaje ścian i ich funkcje, jakie pełnią w budynku, przypomnijmy o najważniejszym - dzięki nim budynek stanowi „konstrukcyjnie samodzielną całość”. Pod tym pojęciem ukryte są elementy konstrukcyjne budynku, jakimi są m.in. ściany konstrukcyjne, zwane inaczej nośnymi. Ściany te przenoszą obciążenie stałe (m.in. dachu, płyt stropowych, ścian działowych) i obciążenie zmienne (wynikające np. z użytkowania obiektu, obciążenia klimatyczne - spowodowane śniegiem, wiatrem), poprzez fundamenty budynku na grunt.

Podsumowując: 
Ściany nośne inaczej konstrukcyjne, to elementy konstrukcyjne budynku zapewniające mu stateczność, natomiast ściany działowe lub ścianki działowe, to elementy, za pomocą których wydzielamy z przestrzeni budynku ograniczonej elementami konstrukcyjnymi, poszczególne pomieszczenia stanowiące program użytkowy budynku.

Jak już wspomnieliśmy, ściany działowe nie stanowią elementu konstrukcyjnego budynku, ale ich miejsce i funkcja, jaką mają spełniać, narzucają wybór rodzaju ścianki, jak i materiału, z jakiego ma zostać wykonana. Jednak nadrzędne jest to, aby zarówno ściany działowe, jak i ścianki działowe miały odpowiednią wytrzymałość mechaniczną, stateczność oraz odporność na obciążenia dynamiczne. Konstrukcja ściany działowej zapewniać musi bezpieczeństwo użytkowania obiektu i jego użytkowników.

Położenie ściany determinuje dodatkowo właściwości, jakim powinna odpowiadać. I tak na przykład ściana pomiędzy pokojami powinna posiadać właściwą izolacyjność akustyczną, a ściany pomiędzy pomieszczeniami ciepłymi i zimnymi właściwe parametry termiczne. Każda ściana działowa powinna zapewniać odpowiednią trwałość użytkową, eksploatacyjną, przy założeniu podstawowym, że wykonana musi zostać z materiałów „zdrowych” dla użytkowników budynku.

lekkie, o ciężarze wraz z wyprawą ≤ 3,0 kN/m2

Przykładem lekkiej ścianki działowej jest ściana działowa wykonana z płyt gipsowo-kartonowych osadzonych na ruszcie np. z profili z blachy ocynkowanej. Mocowanie ściany do ścian, stropu i posadzki wykonywane jest kołkami rozporowymi. Warstwą wyciszającą dla takiej konstrukcji lekkiej ścianki działowej jest warstwa wełny mineralnej, która mocowana jest do konstrukcji ścianki i pokryta płytami g-k. Tak więc izolacją akustyczną jest wypełnienie przestrzeni pomiędzy płytami g-k wełną mineralną. Wykończenie takiej ścianki polega na spoinowaniu, wzmocnieniu siatką z tworzywa sztucznego oraz gipsowaniu.

ciężkie, o ciężarze wraz z wyprawą > 3,0 kN/m2

Ściany działowe ciężkie w odróżnieniu od ścianek działowych lekkich, składanych, przesuwnych są najbardziej tradycyjne, a sposób ich budowy jest często preferowanym rozwiązaniem przez wykonawców, jak i przyszłych użytkowników. Wynika to z przekonania, że takie rozwiązanie jest gwarantem solidności, trwałości i wytrzymałości ściany działowej. Wykorzystanie takiej ściany do montażu mebli i innych elementów wyposażenia budynku nie budzi wątpliwości.

Ściana działowa murowana z cegły posiada dużą zdolność do wyciszania hałasu, ta zaleta zależy od grubości ściany i wynosi od 36 do 47 dB. Wadą takiej ściany jest jej ciężar, czas wznoszenia ściany oraz długość jej wykończenia (tynkowanie i wysychanie tynku).

Ściana działowa z betonu komórkowego jest lżejsza, wymiary bloczków (większe niż cegły) pozwalają na szybsze wznoszenie ściany. Izolacyjność akustyczna ściany z betonu komórkowego zależy od jej ciężaru – im cięższa ściana, tym lepsza izolacyjność i lepsza wytrzymałość.

Izolacyjność akustyczna i wytrzymałość są lepsze dla ściany z cegły niż ściany z betonu komórkowego.

Ściany działowe murowane zarówno z podanych powyżej materiałów ceramicznych, jak i betonu komórkowego to przykłady ścianki działowej stałej. Podkreślenia wymaga również możliwość budowy stałej ściany działowej z pustaków szklanych. Ściana taka ma charakter dekoracyjny. Projektowana i budowana może być jako ściana będąca pełną przegrodą lub częściowo dzielącą pomieszczenie. Zastosowanie pustaków o różnych odcieniach dopełnia aranżację wnętrza.

Co zamiast ścianki działowej stałej?

Podział przestrzeni mieszkania lub domu na oczekiwane pomieszczenia o określonej funkcji i strefy, nie zawsze musi nastąpić poprzez wydzielenie stałymi ścianami działowymi. W przypadku czasowego użytkowania części przestrzeni, jako strefy o różnych funkcjach, idealnym sposobem wydzielenia tych stref jest podział pomieszczenia ściankami działowymi składanymi lub przesuwnymi. Zastosowanie ścianek działowych składanych popularne jest w dużych przestrzeniach biurowych. Podział przestrzeni może nastąpić na czas np. konferencji lub spotkania biznesowego.

W przestrzeni mieszkalnej stosowane częściej są rozwiązania podziału pomieszczenia ściankami działowymi przesuwnymi.

Takie rozwiązywanie nie wymaga prowadzenia brudnych i skomplikowanych robót budowlanych, czyli stawiania ścianki działowej lub których wymagają murowane ściany działowe. Na rynku wykonawców mobilnych ścian działowych można zapoznać się z wieloma rozwiązaniami ścian przesuwnych.

Najczęściej stosowane są ścinki szklane, drewniane lub wykonane z tworzyw sztucznych. Dodatkowym atutem takiego rozwiązania jest dobór kolorystyki do aranżacji wnętrza. Rozwiązanie techniczne takich ścianek dopuszcza różne tłumienie hałasu, przepuszczalność światła (przezroczyste, matowe, półprzezroczyste).

Najczęściej stosowane są ścinki szklane, drewniane lub wykonane z tworzyw sztucznych. Dodatkowym atutem takiego rozwiązania jest dobór kolorystyki do aranżacji wnętrza. Rozwiązanie techniczne takich ścianek dopuszcza różny stopień tłumienia hałasu, przepuszczalności światła (przezroczyste, matowe, półprzezroczyste).

Przy zastosowaniu ścianek przesuwnych często wykonywany jest podział części dziennej na strefy relaksu - salonu od strefy jadalni lub wydzielenie części gabinetowej.

Główną zaletą zastosowania ścianek działowych składanych lub przesuwnych jest ich mobilność, czyli możliwość wyboru lokalizacji ścianki oraz czasowe, a nie ostateczne rozgraniczenie przestrzeni.

W przestrzeni typu loft ścianki mobilne są popularną formą podziału otwartej powierzchni, pozwalają zachować jej charakter, wprowadzając zarazem możliwość podziału na strefy użytkowania.

Ścianka działowa murowana z cegły zalicza się do najbardziej wytrzymałych tego typu konstrukcji. Najczęściej wykonywana jest na etapie stanu surowego budynku, gdyż wymaga prowadzenia tzw. robót „na mokro” i polega na wymurowaniu ścianki z cegły na zaprawie murarskiej. Z tego też powodu ścianki działowe murowane rzadko wykonuje się w budynkach istniejących podczas modernizacji mieszkania, gdyż jej wzniesienie jest uciążliwe ze względu na procesy „brudne” (zaprawa, woda itd.), czyli w wyniku prac budowlanych. Za to zaletą murowanych z cegły ścianek działowych jest ich stabilność i wytrzymałość. Pozwala obciążyć je elementami aranżacji wnętrza jak np. sprzętem RTV, co w przypadku innych rozwiązań bywa niemożliwe. Ścianki działowe murowane z cegły wykonuje się na ogół w dwóch grubościach w stanie surowym, 12 cm z cegły „kratówki” i 6,5 cm z cegły „dziurawki”.

Przed wykonaniem murowanej z cegły ścianki działowej, należy upewnić się, że w projekcie naszego domu takie ścianki zostały przez projektanta przewidziane. Jeżeli planujemy wymurować ściankę działową z cegły w innym miejscu lub w miejscu przewidzianym w projekcie na inny rodzaj ścianki o lżejszej konstrukcji, należy taką zmianę koniecznie skonsultować z projektantem. Może się okazać, że ze względu na większe obciążenia wywoływane ścianką murowaną z cegły, konieczne jest wykonanie wzmocnienia stropu, na którym ma być wzniesiona.

Ścianka działowa murowana z bloczków z betonu komórkowego jest bardzo często wybieranym rozwiązaniem. Ma ona zalety podobne do ścianki murowanej z cegły, jest stabilna i wytrzymała natomiast jest lżejsza i łatwiejsza w wykonaniu. Bloczki z betonu komórkowego są produkowane z piasku i cementu spulchnionego tlenkiem aluminium. Są lekkie i bardzo łatwe do obróbki mechanicznej, można je przycinać zwykłą, ręczną piłą widiową. Bloczki z betonu komórkowego mają zwykle bardzo stałe i dokładne wymiary i gładkie powierzchnie, co przy odpowiednim wymurowaniu pozwala na uzyskanie bardzo równej i gładkiej powierzchni, ograniczając tym samym grubość tynku, szpachli lub innej wykładziny. Inną zaletą tego rozwiązania jest możliwość wykonania tych ścianek samodzielnie przez osoby niemające większego doświadczenia w tego typu pracach, co przy innych rozwiązaniach nie jest już takie oczywiste. Ścianki działowe z bloczków z betonu komórkowego muruje się na zaprawie klejowej, a ze względu na dokładną geometrię bloczków stosuje się jedynie cienkie warstwy spoin w porównaniu np. ze spoinami z zaprawy murarskiej stosowanej przy ściankach działowych z cegły.

Atrakcyjną alternatywą dla ciężkich ścianek murowanych z cegły lub betonu komórkowego są lekkie ścianki działowe z płyt gipsowo – kartonowych na metalowym ruszcie systemowym. Ich główną zaletą jest niewielkie obciążenie stropu, a co za tym idzie możliwość wzniesienia ich w dowolnym miejscu. Ścianki tego typu są najtańszym rozwiązaniem w porównaniu z innymi technologiami. Ścianki działowe z płyt gipsowo – kartonowych są łatwe w montażu, a co bardzo ważne również w demontażu. Inną ważną zaletą tych ścianek jest możliwość ich montażu na warstwach podposadzkowych, tj. na wylewce w odróżnieniu od ścianek murowanych, które powinny być wzniesione wprost na płycie stropowej. Ta przewaga ścianek działowych z płyt gipsowo – kartonowych pozwala na ich zastosowanie w mieszkaniach już istniejących podczas ich modernizacji lub przebudowy. Nie trzeba wówczas wycinać warstw podposadzkowych (np. płyty styropianowe i wylewka) co znacząco upraszcza prace, ogranicza zakres robót i minimalizuje uciążliwości bałaganu zwłaszcza w funkcjonującym mieszkaniu. Ścianki działowe z płyt g-k mogą być zastosowane również w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności powietrza, takich jak kuchnie i łazienki. Należy wówczas zastosować płyty g-k impregnowane (w handlu na ogół zielone lub pomarańczowe). W takich płytach rdzeń gipsowy jest hydrofobizowany (poddany procesowi redukcji wchłaniania wody), natomiast zewnętrzny karton jest impregnowany przeciwgrzybicznie.

W przypadku konieczności zastosowania ścianek działowych w pomieszczeniach, w których chcemy osiągnąć podwyższone parametry przeciwpożarowe (np. poddasza), stosowane są płyty gipsowo – kartonowe ogniochronne.

Ścianki działowe z płyt g-k wykonuje się na systemowych rusztach metalowych, do których płyty są montowane za pomocą blachowkrętów.

Chcąc uzyskać najlepsze parametry akustyczne ścianki działowej, powinniśmy się zdecydować na ściankę murowaną z cegły. Jednak gdy z jakiś innych względów taki wybór byłby trudny (np. podział przestrzeni w istniejącym i zamieszkałym domu), możemy wykonać ściankę działową z płyt g-k. Wypełnienie takich ścianek to na ogół wełna mineralna, właśnie ze względu na jej dobre cechy akustyczne. Nie zapewni nam to takiej izolacyjności akustycznej jak ścianka murowana z cegły, ale w normalnych warunkach użytkowania zapewni wystarczający komfort akustyczny.

Wznosząc ściankę działową z płyt g-k, używamy głównie dwóch rodzajów profili – CW i UW. Profile CW to elementy pionowe, wewnętrzne ścianki, tzn. słupki natomiast profile UW służą do zamocowania ścianki do płaszczyzn poziomych, tj. do podłogi i sufitu. Profile te, zarówno CW, jak i UW, mogą mieć różną szerokość w zależności od planowanej grubości ścianki.

Przed pojawieniem się w latach 90. XX wieku współczesnych, nowoczesnych materiałów budowlanych stosowało się często ściany działowe z drewna. Wykonywało się je z dwóch warstw desek (jedna warstwa desek pionowych, druga poziomych) zbitych gwoździami. Wykończenie tego typu ścianek to był na ogół tradycyjny tynk wapienny wykonywany na siatce rabitza (gęsta siatka z cienkiego drutu stalowego), która zamontowana do powierzchni drewna pozwalała na wykonanie trwałego tynku tradycyjnego.

Obecnie takich rozwiązań praktycznie się już nie stosuje, co nie znaczy, że nie wykonuje się ścianek działowych z drewna. Zastosowanie np. ażurowych lub pełnych paneli (z drewna, sklejki lub płyt MDF) pozwala na wykazanie się własną inwencją i wykonanie nietypowej i niepowtarzalnej ścianki wg własnego pomysłu, wykończenia i w celu osiągnięcia konkretnego efektu wizualnego i praktycznego. Zastosowanie ścianek z paneli ażurowych pozwala na wizualne rozdzielenie przestrzeni np. pomiędzy częścią jadalną a kuchenną, nie zamykając i nie rozdzielając jednocześnie całkowicie tych obszarów mieszkania. Gotowe panele są dostępne w handlu, ale można je też wykonać samodzielnie. 

Mając doświadczenie w pracach stolarskich i odpowiednie narzędzia stolarskie można ściankę działową zrobić samodzielnie. Do wykonania ścianki można zastosować sklejkę drewno lub płyty MDF. Bardzo ważne jest przy komponowaniu i tworzeniu ścianki wg własnego pomysłu uzyskanie w poszczególnych jej elementach bardzo precyzyjnych kątów, dlatego sprzęt musi być dobrej jakości i być wyposażony w precyzyjny brzeszczot. W przeciwnym razie trudne lub niemożliwe będzie uzyskanie odpowiedniej estetyki ścianki.

Przed podjęciem decyzji o wyborze rodzaju ścianki działowej we wnętrzu domu lub mieszkania nie należy zapominać o możliwości jej wykonania z pustaków szklanych. Wybór pustaków szklanych w handlu jest bardzo duży zarówno pod względem wielkości, jak i kolorystyki. Ścianka z pustaków szklanych może być bardzo efektownym elementem aranżacji wnętrza. Może być wykonana jedynie z pustaków szklanych, ale może być też elementem, częścią ścianki działowej, wykonanej z innego materiału, np. murowanej z bloczków z betonu komórkowego.

Oczywiście szklana ścianka działowa niekoniecznie musi być wykonana z pustaków szklanych. Najbardziej typowym rozwiązaniem są szklane zabudowy loftowe, dające poczucie otwartości i przejrzystości pomieszczeń, zwłaszcza w małych mieszkaniach. Ścianki takie mogą być stałe lub z drzwiami. Niestety tego typu rozwiązania są, w porównaniu z innymi rodzajami ścianek, relatywnie drogie i nie można ich wykonać samodzielnie. Wykonanie, jak i montaż ścianki szklanej należy zlecić specjalistycznej firmie, których na rynku jest dość dużo. Zaletą takich ścianek jest ich solidność, niewielka grubość (na ogół wykonuje się je z cienkich 300 mm metalowych ram) i fakt, że mimo rozdzielenia na osobne strefy (również akustyczne), te wydzielone pomieszczenia w dalszym ciągu ze sobą „korespondują”. Oczywiście chcąc zachować intymność pomieszczenia wydzielonego taką szklaną ścianką działową, można to uzyskać przez zastosowanie szkła nieprzejrzystego np. „mlecznego”.

Rodzaj izolacji ścian działowych zależny jest od rodzaju pomieszczenia, w którym jest budowana. Izolacją ścianki działowej najczęściej jest izolacja akustyczna i przeciwwilgociowa.

Aby osiągnąć wymagany komfort akustyczny w mieszkaniu, wykonując ścianki działowe, należy zadbać o ich odpowiednie cechy akustyczne. W przypadku ścianek murowanych z cegły lub bloczków z betonu komórkowego dodatkowe izolacje akustyczne właściwie są zbędne, chyba że mamy specjalne wymagania pod tym względem (np. dziecko uczy się gry na perkusji), wówczas można zastosować dostępne w handlu panele akustyczne lub płyty z pianek akustycznych, do przyklejenia na ściance.

W przypadku często spotykanych obecnie ścianek działowych z płyt g-k na ruszcie najczęściej stosowaną i wystarczająco skuteczną izolacją akustyczną jest wełna mineralna. Warto zastosować wełnę mineralną w rolkach, a nie w płytach, gdyż w ten sposób ograniczymy odpady wełny przy wypełnianiu ścianek. Chcąc zwiększyć w razie potrzeby izolacyjność takiej ścianki, można zastosować szersze profile rusztu i tym samym zwiększyć grubość ścianki, a co za tym idzie grubość wypełniającej jej wełny mineralnej.

Problem izolacji przeciwwilgociowej (np. w łazience) dotyczy przede wszystkim ścianek z płyt gipsowo – kartonowych. Należy pamiętać, że płyty g-k impregnowane i przeznaczone do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności nie są całkowicie wodoodporne. Dlatego w miejscach bezpośredniego kontaktu z wodą (okolice wanny, umywalki lub kabiny prysznicowej) należy, mimo oblicowania ściany płytkami ceramicznymi, zabezpieczyć płytę gipsowo – kartonową hydroizolacją w postaci folii w płynie.

Przed przystąpieniem do wyburzenia ścianki działowej należy upewnić się, że rzeczywiście ściana ta jest ścianą działową i nie współpracuje z konstrukcją budynku. Dotyczy to ścian murowanych z cegły lub bloczków z betonu komórkowego, gdyż lekkie ścianki z płyt g-k lub szklane z pewnością nie są elementami konstrukcji budynku. Jeżeli dysponujemy dokumentacją konstrukcyjną budynku, będzie z niej jednoznacznie wynikało, z jaką ścianą mamy do czynienia i czy można ją usunąć bez konsekwencji. W przypadku braku takiej dokumentacji należy się skonsultować z konstruktorem, który oceni możliwość wyburzenia ściany. Jeżeli uzyskamy pewność, że planowana do wyburzenia murowana ścianka jest ścianą działową, można przystąpić do jej wyburzenia, zachowując konieczną ostrożność. Należy rozpocząć demontaż ściany z odpowiedniego rusztowania tak, aby mieć wygodny dostęp do najwyższej części ściany. Oczywiście należy rozpocząć od górnych partii ścianki. Nie można pozwolić na upadki na strop większych bryłek demontowanego materiału i starać się, aby jak największa ilość materiału była odspojona, zdjęta i przeniesiona ręcznie.

W przypadku ścianek działowych z płyt gipsowo kartonowych sprawa jest o wiele prostsza i nie wymaga specjalnych umiejętności, ale zawsze zachowania ostrożności.

Uwaga: W przypadku demontażu czy wyburzania ścianki działowej, należy upewnić się, czy nie przebiegają w niej żadne instalacje. Jeżeli tak, to przed przystąpieniem do prac należy „umartwić” te instalacje w zakresie wyburzenia. Dokonać tego może odpowiednio uprawniony instalator.

Ważne: Wyburzenie ścianek działowych nie wymaga żadnych zgód ani pozwoleń wynikających z przepisów budowlanych.

Przesunięcie ścianki działowej na etapie budowy (przed jej wzniesieniem) jest na ogół możliwe, ale należy to skonsultować z projektantem zwłaszcza, gdy dotyczy to ścianek murowanych. Takie ścianki obciążają strop i może się okazać, że wymagane będzie jego wzmocnienie.

Natomiast przesunięcie ścianki działowej już istniejącej jest w zasadzie niemożliwe. Należy ją zdementować lub wyburzyć i zbudować w nowym miejscu. W takim przypadku również wymagana jest konsultacja z projektantem, a jeżeli to niemożliwe, z konstruktorem, który oceni możliwości takiej przebudowy.

Zaletą ścianek działowych mobilnych, czyli przesuwnych lub składanych jest możliwość łatwego kształtowania przestrzeni mieszkania lub budynku, przy bezpiecznym i minimalnym nakładzie pracy.

Pękanie ścianek działowych może mieć wiele powodów. Częstym przypadkiem są rysy na połączeniu różnych rodzajów materiałów ściennych, np. połączenie ściany murowanej ze ścianką z płyt gipsowo – kartonowych. Należy zwrócić uwagę, że tego typu zjawiska powstają na ogół w pierwszych kilku latach po wzniesieniu budynku, a następnie się stabilizują i zanikają. Wynika to z pewnego rodzaju stabilizowaniu się budynku w ciągu dwóch, trzech pierwszych lat jego eksploatacji. Jeżeli takie zjawiska powtarzają się mimo upływu kilku lat, powody mogą być poważniejsze, takie jak np. nierównomierne osiadanie fundamentów, zbytnie ugięcie się stropu czy niestabilność więźby dachowej (w przypadku problemów ze ściankami w poddaszu). W takich przypadkach należy skonsultować się z konstruktorem i nie podejmować samodzielnie prób rozwiązania problemu.

W przypadkach prozaicznych należy podjąć próbę wypełnienia rys trwale elastycznymi masami naprawczymi dostępnymi w handlu różnych producentów. Tego typu naprawy można wykonać samodzielnie, korzystając z instrukcji producenta masy naprawczej.

INFORMACJA DODATKOWA

Obliczenie powierzchni użytkowej, która jest podstawą wyliczenia wartości mieszkania lub budynku, podstawą naliczenia podatku od nieruchomości, następuje według zasad określonych w Polskiej Normie PN-ISO 9836 (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego).

Problemem interpretacyjnym jest sposób wyliczenia tej powierzchni. Problemem jest rozstrzygnięcie, czy powierzchnię pod ścianami działowymi wliczać, czy nie wliczać do powierzchni użytkowej. Przywołana Polska Norma zakłada wliczenie do powierzchni użytkowej powierzchni pod ścianami działowymi jedynie, gdy są one przeznaczone do demontażu.